Page 80 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

2.4 Tartma ve Dengeleme 61

2.3.8 Karma Haklara Yol Açan Olgusal Gerçekler

“Mülkiyet hakları” veya “mal varlığı hakları”, izin verilebilirlik, talep ve yetkinlik karı-
şımları olarak analiz edilebilir. Örnek olarak “mülkiyet” kavramını ele alalım. Örneğin
Alf Ross’a göre (1958, 170 ve devamı), “mülkiyet”, birincisi malik olmanın koşullarını
belirleyen, ikincisi ise malik olmanın hukuki sonuçlarını belirleyen iki norm grubuyla
ilgili bir “ara” kavramdır. Burada yalnızca ilk grubu dikkate alacağım. Ayrıca tartışmayı
maddi nesnelerin mülkiyetiyle sınırlı tutmak istiyorum. (Genel olarak karma haklarla
ilgili olarak karşılaştırma için: Lindahl 1977, 34 ve devamı). Dolayısıyla aşağıdaki
durumlarda A, B kişisiyle ilgili olarak G üzerinde mülkiyet hakkına sahiptir:
- Eğer A’nın G mülkünü kullanmasına izin veriliyorsa ve
- Eğer A’nın G’yi kullanmasına müdahale etmemesini B’den talep etme hakkı varsa ve
- Eğer A’nın G’yi kullanmasına B tarafından yapılan bir müdahaleye karşı mah-
kemenin belirli bir eylemi gerçekleştirme yükümlülüğü ile birlikte, A, mahkeme-
ye (C) karşı kendi talebini yaratma yetkinliğine sahipse ve
- A, G mülküne ilişkin olarak B’nin D normatif konumunu şekillendiren bir alım-
satım sözleşmesi akdetmek gibi bir eylemi gerçekleştirme yetkinliğine sahipse.
Böylelikle bir dizi izin, talep ve yetki bir mülkiyete ilişkin tek bir hakta birleştirilir.
Bu birleştirme, birleşik hakkın kimliğini değiştirmeksizin gruptaki her bir bileşende
değişiklik yapılmasını mümkün kılar (karşılaştırma için: örneğin Finnis 1980, 202).
Şimdi, mülkiyet haklarına ilişkin olarak aşağıdaki tez geliştirilebilir:
(6.1) Bir (hakka yol açan) olgunun, en az bir tutarlı tanımı vardır. Bu tanım doğrultu-
sunda şu ifade geçerlilik kazanır: eğer bu olgu gerçekleşirse, o zaman A, “ilk ba-
kışta”nın zayıf anlamı doğrultusunda ilk bakışta mülkiyete ilişkin bir hakka sahip-
tir.
Hakka yol açan olgusal gerçeklerin yerleşik bir listesi olduğu varsayımıyla şunlar ifade
edilebilir:
(6.2) Eğer karma hakka yol açan en az bir olgu, F 1aHak(G) veya F 2aHak(G) veya
...veya F naHak(G) gerçekleşirse, A, “ilk bakışta”nın zayıf anlamı doğrultusunda
ilk bakışta mülkiyete H ilişkin bir hakka sahiptir ve
(6.3) Eğer karma hakka yol açan en az bir olgu, F 1aHak(G) veya F 2aHak(G) veya
…veya F naHak(G) gerçekleşirse, A’nın, “ilk bakışta”nın güçlü anlamı doğrultu-
sunda ilk bakışta mülkiyete H ilişkin bir hakka sahip olması makuldür.

2.4 Tartma ve Dengeleme

2.4 Tartma ve Dengeleme
2.4.1 İlkeler ve Değerler
Ahlaki iyiliğin bazı ölçütleri bir kısım ahlaki ilkeye karşılık gelmektedir (bkz. yukarıda-
ki Bölüm 2.3.1). Muğlak bir sözcük olan “ilke” sözcüğünün yalnızca aşağıdaki anlamını
tartışacağım. Bir değer ilkesi bir ideal belirler. İdeal belirli bir dereceye kadar hayata