Page 78 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

2.3 Pratik İfadelerin Pratik ve Kuramsal Anlamı Hakkında İlave Bilgi. İlk Bakışta Ahlaki İfadeler 59

Bu nedenle talebe yol açan olgusal gerçeklere dayanan taleplerin soyut gerekçelen-
dirmesi detaylandırmaya çalışılabilir. Bu durumda, aşağıdaki tezin analitik ilişkinin akla
yatkın detaylı açıklaması olduğu iddia edilebilir:
(3.1) Bir (talebe yol açan) olgunun, en az bir tutarlı tanımı vardı. Bu tanım doğrultu-
sunda şu ifade geçerlilik kazanır: eğer bu olgu gerçekleşirse o zaman A’nın, “ilk
bakışta”nın zayıf anlamı doğrultusunda B’den H’yi yapması yönünde ilk bakışta
bir talebi vardır.
Talebe yol açan olgusal gerçeklerin toplumsal olarak yerleşik bir listesi olduğu varsayı-
lırsa aşağıdaki tezler de analitik ilişkilerin akla yatkın detaylı açıklamaları olarak düşü-
nülebilir:
(3.2) Eğer en az bir talebe yol açan olgu {F 1Talep(abH) veya F 2Talep(abH) veya ...,
veya F nTalep(abH)} gerçekleşirse, o zaman A’nın, “ilk bakışta”nın zayıf anlamı
doğrultusunda B’den H’yi yapması yönünde ilk bakışta bir talebi vardır ve
(3.3) Eğer en az bir talebe yol açan olgu {F 1Talep(abH) veya F 2Talep(abH) veya …,
veya F nTalep(abH)} gerçekleşirse, o zaman A’nın, “ilk bakışta”nın güçlü anlamı
doğrultusunda B’den H’yi yapması yönünde ilk bakışta bir talebi olması makul-
dür.
Ayrıca eğer bir kişinin (A), başka bir kişi (B)’den H’yi yapması talebi varsa, B’nin H’yi
yapma yükümlülüğü bulunduğunu belirtmek akla yatkındır.

Bunun tersi yöndeki bir çıkarım ise daha karmaşıktır. Bazı durumlarda, karşılık ge-
len bir talep söz konusu olmaksızın bir yükümlülük mevcuttur (karşılaştırma için: Pet-
razycki 1959-1960, cilt 1, 70 ve devamı; karşılaştırma için: Feinberg 1980, 144). Ancak
eğer B kişisi H’yi yapmakla yükümlü ise ve B ve A kişisi arasında bir “talebe yol açma”
ilişkisi varsa o zaman B’nin H’yi yapması yönünde A’nın ilk bakışta bir talebi vardır.
Bu ilişkilerin iki türünden söz etmek istiyorum.
1. Hukuki veya ahlaki normu oluşturan yükümlülük, A’nın yükümlülüğünün B ile ilgili
olduğunu açıkça belirtebilir; örneğin “bir anne bebeğini beslemelidir” normu, besle-
necek kişinin bebek olduğunu belirtir.
2. Ancak “B, H’yi yapmakla yükümlüdür” türündeki bir norm, “A’nın B’den H’yi
yapması talebi vardır” türünden bir normu destekleyebilir (her ne kadar birinci norm
A’dan bahsetmese de). (1) B’nin H’yi yapmakla görevli olduğunu ve aynı zamanda
(2) A ve B arasında, tartma ve dengelemeye başvurmadan tanımlanabilecek bazı yer-
leşik “talebe yol açma” ilişkilerinin bulunduğunu varsayalım. Örneğin B’nin H’yi
yapmasının, A’nın isteklerinin, ihtiyaçlarının, çıkarlarının veya yararlarının yerine
getirilme derecesini önemli ölçüde artırdığını varsayalım. Bu varsayım, üç sonuca
işaret eder: (1) A’nın B’den, H’yi yapmasına yönelik ilk bakışta bir talebi vardır, (2)
B’nin H’yi yapma yükümlülüğü vardır ve (3) B’nin H’yi yapma yükümlülüğü vardır
çünkü A’nın B’den H’yi yapması yönünde ilk bakışta bir talebi vardır.
Dolayısıyla aşağıdaki tezin analitik bir ilişkinin akla yatkın detaylı bir açıklaması ol-
duğu sonucuna varılabilir:
(4.1) A ile B arasındaki (talebe yol açan) bir ilişkinin, en az bir tutarlı tanımı vardır;
bu tanım doğrultusunda şu ifade geçerlilik kazanır: eğer A ve B bu şekilde birbi-