Page 74 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

2.3 Pratik İfadelerin Pratik ve Kuramsal Anlamı Hakkında İlave Bilgi. İlk Bakışta Ahlaki İfadeler 55

1.3-1.3 tezleri, söz konusu kültürün, kişiyi dilin dikkate almayı garip kılmadığı her-
*
hangi bir pratik ifadeyi tartma eyleminde dikkate almaya zorladığını belirtir. Böyle bir
ifade basitçe görmezden gelinemez, sadece argümanlarla çürütülebilir. Bu, eğer F bir
eylemin kesin olarak iyi veya zorunlu olup olmadığı sorusuna ilişkin bir tartma eyle-
minde dilin dikkate almayı garip kılmadığı bir olgu ise aynı kültürdeki tüm normal
insanların, F’nin dikkate alınması gerektiğini en azından örtülü olarak kanıksadığı hipo-
tezinin makul olduğu anlamına gelir.
Güçlü ilk bakışa dayalının pratik bir gücü vardır. Kişinin, bir tartma eyleminde bazı
şeyleri dikkate almasını temin eder. Yine de (1.3) ve (1.3 ) tezleri, “Olan” ile “Zorunlu”
*
arasında köprü kurmaz. Doğruladıkları sonuçlar pratik ifadeler olmayıp yalnızca bazı
pratik ifadelerin makul olduğu üst ifadelerdir. “Belirli bir ahlaki söylem bağlamında,
anlam bilimsel kurallar tarafından değil, ahlaki söylemde mündemiç olan makullük
kavramı tarafından onaylanan belirli hareketler vardır” (Peczenik ve Spector, 473).
“En az bir iyi kılan olgu {F 1İYİ(H) veya F 2İYİ(H) veya ... veya F nİYİ(H)} gerçekle-
şirse” ifadesi, “‘ilk bakışta’nın güçlü anlamı doğrultusunda H, ilk bakışta iyidir” ifade-
sinin önerme içeriğine mantıksal olarak eş değerdir. Aynı zamanda “her yönüyle düşü-
nüldüğünde H iyidir” ifadesinin önerme içeriğine de eş değerdir. Ayrıca “en az bir
gerekli kılan olgu {F 1ZORUNLU(aH) veya F 2ZORUNLU(aH) veya … veya F nZO-
RUNLU(aH)} gerçekleşirse” ifadesi, “ ‘ilk bakışta’nın güçlü anlamı doğrultusunda A
ilk bakışta H’yi yapmak zorundadır” ifadesinin önerme içeriğine ve “her yönüyle dü-
şünüldüğünde A, H’yi yapmak zorundadır” ifadesinin önerme içeriğine mantıksal ola-
rak eş değerdir (karşılaştırma için: Peczenik ve Spector, 451 ve devamı).

2.3.5 İzin Verilebilir Kılan Olgusal Gerçekler

Bu tartışma, haklarla ilgili olanlar başta olmak üzere, ilk bakışa dayalı diğer norm ifa-
delerini kapsayacak şekilde genişletilebilir. Yalnızca gerekli kılan olgusal gerçekler
değil, izin verilebilir kılan olgusal gerçekler, talebe yol açan olgusal gerçekler vb. de
vardır.
İzin verilebilirlik ile başlamak istiyorum. Ahlaki izin verilebilirlik nasıl haklı gösteri-
lebilir? Argümanı iki bölüme ayıralım. 1) Öncelikle, eylem ve iletişim için gerekli ol-
duğu için bir özgürlük alanına gerekçe oluşturan, iyi bilinen argümanlardan bahsedece-
ğim. 2) Ardından özgürlük alanının ne kadar geniş olması gerektiği konusunu tartışaca-
ğım.
I. Özgürlük Alanının Gerekçelendirilmesi
Öncelikle, özgürlük ve eylem arasındaki ilişkiyi ele almak istiyorum. Kişinin eylemi
için özgürlük alanının gerekli olması, kişinin bir özgürlük alanına sahip olması mecbu-
riyeti sonucunu destekler. Aşağıdaki düşünsel adımlar, bu fikri izah etmektedir:
1. Amaçlarım için kasıtlı olarak eylemde bulunuyorum
2. Amaçlarım için eylemde bulunmaya yönelik bir özgürlük alanı, tüm eylemlerim
için bir gerek koşuldur.

3. Tüm eylemlerim için gerekli koşul olan şeye ilk bakışta sahip olmak zorundayım.