Page 79 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

60 2. Ahlaki Yargıların Rasyonelliği

riyle ilişkiliyse o zaman A’nın, “ilk bakışta”nın zayıf anlamı doğrultusunda
B’den H’yi yapması yönünde ilk bakışta bir talebi vardır.
Ayrıca talebe yol açan olgusal gerçeklerin yerleşik bir listesi olduğu varsayımında,
aşağıdaki tezler analitik ilişkilerin akla yatkın detaylı açıklamaları olarak düşünülebilir:
(4.2) Eğer B, H’yi yapmak zorundaysa ve A ile B arasında en az bir talebe yol açan
ilişki (F 1baH veya F 2baH veya ... veya F nbaH) gerçekleşirse, o zaman A’nın, “ilk
bakışta”nın zayıf anlamı doğrultusunda B’den H’yi yapması yönünde ilk bakışta
bir talebi vardır ve
(4.3) Eğer B, H’yi yapmak zorundaysa ve A ile B arasında en az bir talebe yol açan
ilişki (F 1baH veya F 2baH veya … veya F nbaH) gerçekleşirse, o zaman A’nın, “ilk
bakışta”nın güçlü anlamı doğrultusunda B’den H’yi yapması yönünde ilk bakışta
bir talebi olması makuldür.
İstekler, ihtiyaçlar, çıkarlar vb. olgusal gerçekler, destekledikleri haklarla özdeş değil-
dir; karşılaştırma için: ör. Opalek 1957, 302. Hakların gerekçelendirilebilmeleri için
ahlaki olarak uygun olmaları gerekir. Karşılaştırma için: ör. Martin 1986, 158.

2.3.7 Yetkin Kılan Olgusal Gerçekler

İlk bakışta yetkinliği bazı yetkin kılan olgusal gerçeklerle ilişkilendiren bazı tezler de
dikkate alınabilir.
A, ancak ve ancak B’nin D normatif konumuna sahip olmasını sağlayabilirse, B’nin
D deontik (normatif) konumunu yaratma yetkinliğine sahiptir. Aşağıdaki soyut tez akla
yatkın görünmektedir:
(5.1) Bir (yetkin kılan olgunun) en az bir uyumlu tanımı vardır. Bu tanım doğrultusunda
bu olgunun gerçekleşmesi hâlinde, A, B’nin D normatif konumunu yaratmak için
“ilk bakışta”nın zayıf anlamı doğrultusunda ilk bakışta yetkinliğe sahiptir.
Diğer tezler, aşağıdaki semboller yardımıyla ifade edilmektedir. Yetkinlik pfaHbD, bir
kişinin (A) bir eylem (H) yoluyla, başka bir kişinin (B) normatif konumunu (D) yarat-
mak için ilk bakışta yetkinliğe sahip olduğu anlamına gelir. Başka bir deyişle, A, başka
bir kişinin (B) ilk bakışta normatif bir konuma (D) sahip olmasını sağlayabilir (daha
fazla ayrıntı için Lindahl 1977, 212 vb. ile karşılaştırın). Dolayısıyla F 1Yetkinlik(aHbD)
- F nYetkinlik(aHbD) sembolleri, nelerin belirli bir yetkin kılan olgusal gerçekler listesi-
ne ait olduğunu gösterir. Dolayısıyla aşağıdaki tezler analitik ilişkilerin akla yatkın
açımlamalarıdır:
(5.2) Eğer en az bir yetkin kılan olgu, F 1Yetkinlik(aHbD) veya F 2Yetkinlik(aHbD)
veya ...veya F nYetkinlik(aHbD) gerçekleşirse, A, B’nin D normatif konumunu
yaratmak için “ilk bakışta”nın zayıf anlamı doğrultusunda ilk bakışta yetkinliğe
sahiptir ve
(5.3) Eğer en az bir yetkin kılan olgu, F 1Yetkinlik(aHbD) veya F 2Yetkinlik(aHbD)
veya ... veya F nYetkinlik(aHbD) gerçekleşirse, A’nın, B’nin D normatif konu-
munu yaratmak için “ilk bakışta”nın güçlü anlamı doğrultusunda ilk bakışta yet-
kinliğe sahip olması makuldür.