Page 95 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

76 2. Ahlaki Yargıların Rasyonelliği

Başka bir deyişle, “zorunlu” ile “olan” arasında mantıksal bir “köprü” vardır (karşılaş-
tırma için: Peczenik ve Spector, 470).
İlk bakışta zorunlu ve iyi olanla ilgili tezler de formüle edilebilir:
Eğer A’nın H’yi yapması ilk bakışta zorunluysa, o zaman gerekli kılan olgusal gerçeklerden en
az biri gerçekleşir.
ve
Eğer H ilk bakışta iyi ise o zaman en az bir iyi kılan olgu gerçekleşir.
Bu tezler, “ilk bakışta”nın hem zayıf hem de güçlü anlamı için geçerlidir. Aslında, bun-
lar yukarıdaki bölüm 2.3.4’te geliştirilen tezlerden çıkarılmaktadır. Ele alınan örneğin
“ayna resmi” şudur:
Öncül 1 Söz konusu eylem, insanların mutluluğunu veya yeteneklerin gerçekleştirme düzeyi-
ni artırmaz veya insanların tercihlerini ifade etmez veya çeşitli toplumsal uygulama-
lara uygun değildir, vb.
Öncül 2 Bir eylem, insanların mutluluğunu veya yeteneklerin gerçekleştirme düzeyini artır-
mıyorsa veya insanların tercihlerini ifade etmiyorsa veya çeşitli toplumsal uygulama-
lara uygun değilse vb., o zaman bu eylem ahlaki olarak iyi değildir veya yapılması
zorunlu değildir.
Sonuç Söz konusu eylem ahlaki olarak iyi veya yapılması zorunlu değildir.

Dolayısıyla söz konusu eylemin yerleşik veya akla gelen en az bir ahlaki kuram veya
ölçüt tarafından ileri sürülen talepleri yerine getirmesi, bu eylemin iyi olduğu ya da
yapılmasının zorunlu olduğu tezi için bir gerek koşuldur.
Sonuç olarak, söz konusu eylemin iyi olduğunu veya yapılmasının zorunlu olduğunu,
ancak tek bir anlamlı ahlaki kuram veya ölçütün dahi talebini yerine getirmediğini söy-
lemek tutarsız olacaktır.
Böylelikle pratik bir ifadeden kuramsal önermelerin alternatif bir sonucuna varılabi-
lir! Bu hâlde, tartışmamız ahlaki bilişselcilik savını desteklemektedir. Ancak destek
oldukça zayıftır çünkü bir eylemin iyi veya zorunlu olması için hangi ahlaki kuram
veya ölçütün yerine getirilmesi gerektiğini söyleyemeyiz.

2.4.8 Kuramsal ve Pratik İfadeler Arasındaki Mantıksal İlişkilere
İlişkin Son Sözler
Tartışılan tezlerde formüle edilen çeşitli ahlaki değer ifadeleri ve norm belirleyen ifade-
lerin belirli kuramsal önermelerle ilişkileri, bu pratik ifadelerin kuramsal anlamının
önemli bir bileşenini oluşturur. Bununla birlikte, ahlaki ifadelerin kuramsal anlamı
belirsizdir. Belirsizlik aşağıdaki durumlardan kaynaklanır.
1. İyi kılan, gerekli kılan, hakka yol açan vb. olgusal gerçeklerin açıklaması her zaman
belirsiz veya tartışmalıdır. Örneğin faydacılar mutluluğun teşvik edilmesinin veya
tercihlerin yerine getirilmesinin ne anlama geldiğini kesin bir şekilde belirtmek için
çok çalışmışlardır. Ancak bu sorunlar çözülmüş olmaktan uzaktır.
2. Bu tür olgusal gerçekleri içeren bir listenin gerçekten eksiksiz olduğunu kanıtlama-
nın hiçbir yolu yoktur. Elbette bu tür eksiksiz bir listenin formüle edilebileceğine