Page 157 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

BAŞLICA PRATİK SÖYLEM TEORİLERİ

Bununla birlikte, böyle bir anlaşmanın bütün bir ömür boyunca sürdürül-
mesi pek mümkün değildir. Ayrıca böyle bir anlaşma da bir gerekçelen-
dirmeyi şart koşar. Şayet bir kural mevcut değilse, bu kurala uymamak
konusunda da anlaşılamaz. Bu yüzden, konuşmaya katılan her kişi bir
gerekçelendirme kuralına da tabidir.

7.3. Us Kuralları

Genel gerekçelendirme kuralı ile ideal konuşma durumunun koşul-
ları arasında sıkı bir ilişki vardır. Bir şeyi gerekçelendiren kişi, en azından
gerekçelendirme söz konusu olduğunda, karşı tarafı eşit haklara sahip bir
konuşma ortağı olarak kabul ettiğini ve ne kendisinin zorlamada buluna-
cağını ne de başkaları tarafından uygulanan bir zorlamaya katlanacağını
varsayar. Bunun yanında iddiasının herkese karşı savunabileceğini ileri
sürer. Bu gereklerin yerine getirilmesini en azından varsaymayan dil
oyunları gerekçelendirme olarak kabul edilemez. Mesela, “Buna inan-
mazsan işini kaybedersin” veya “Bay F bunu kolayca çürütebilir, ama G
nedeninden bunu kabul etmen gerekir” gibi ifadeler gerekçelendirme ola-
rak bile nitelendirilemez.

Eşit haklara sahip olma, evrensellik ve zora dayanmama talepleri üç
ayrı kural olarak ifade edilebilir. Bu kurallar, Habermas tarafından ortaya
konan ideal konuşma durumunun koşullarının yukarıda kabul edilen za-
yıflatılmış versiyonuna karşılık gelir. 409 İlk kural söylemlere girişle ilgi-
lidir ve şu içeriğe sahiptir:
410
(1) Konuşabilen her kişi söylemlere katılabilir.

409 Bkz. yukarıda S. 145 vd.
410 Bunun gibi bir kuralın yukarıda verilenlerden farklı olan başka bir gerekçesini
Popper sunar: “Rasyonalist tutumun tartışan kişiyi değil, argümanı dikkate alma-
sının geniş kapsamlı sonuçları vardır. Böyle bir tutum, iletişim kurduğumuz her
insanı argümanların ve ussal bilginin potansiyel bir kaynağı olarak görmemizi
zorunlu kılar. Böylelikle insanlar arasında ‘insanlığın rasyonel birliği’ olarak ad-
landırılabilecek bir bağ kurulur” (K. R. Popper, Die offene Gesellschaft und ihre
Feinde, Bd. 2, Bern 1958, S. 277).

155