Page 159 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

BAŞLICA PRATİK SÖYLEM TEORİLERİ

meşru kısıtlamalara yönelik bir eleştiri aracını ve dolayısıyla (3) doğru-
luk veya hakikat için en azından hipotetik ve olumsuz bir kriteri tanım-
412
larlar ve (4) doğruluk veya hakikat iddiasının bir açıklamasını sunarlar.

7.4. Argüman Kalıpları ve Gerekçelendirme Kuralları

Aslında, us kurallarının ideal karakterleri ve bu kurallara ne ölçüde
uyulması gerektiği konusunda görüş alışverişinde bulunma olasılığı, fii-
len varılan hiçbir uzlaşmanın söylem sonucunun geçerliliğini garanti et-
413
mediğini gösterir. Bahsedilen kurallar, örneğin bir hukukçunun belirli
bir durumda belirli bir davayı nasıl çözmesi gerektiği gibi, bir yöntem
ortaya koymaz. Buradan, Habermasçı teorinin güzel bir ideali tanımla-
masına rağmen gerek sıradan ahlaki argümantasyonun gerekse hukuk
gibi normatif bilimlerin uygulamasına çok az katkısının olduğu sonucuna
414
varılabilir.
Esasında bu görüşe itiraz edilmelidir. Habermasçı teoriden, başka
pratik argümantasyon kuralları türetilebilir. Habermas’ın teorisi sadece
tamamlanmaya muhtaç değildir. Aynı zamanda da tamamlanabilme gü-
cüne sahiptir.
Her şeyden önce, us kurallarının bazı sonuçları zaten dışarıda bırak-
tığını belirtmek gerekir. Sözgelimi, rıza göstermiş olsa dahi bir kişinin,
bir kölenin statüsü gibi sürekli olarak haklardan yoksun olan bir statüsü-
nün olması us kuralları ile bağdaşmaz. Herkes, istediği zaman herhangi
bir normun söylemsel açıdan sınanmasını talep etme hakkına sahip ol-
malıdır. Bu hakkı dışlayan bir norma izin verilemez. Bu türden bir dış-
lama söylemsel açıdan imkansızdır. Böylesi normların kabul edilemez ol-
duğunu gerekçelendirebilmesi, söylem teorisinin önemsiz olmayan bir
başarısıdır.

412 Bu kuralların işlevine ilişkin daha ayrıntılı bir bilgi için bkz. aşağıda S. 220 vd.
413 Bkz. R. Posner, Diskurs als Mittel der Aufklärung. Zur Theorie der rationalen
Kommunikation bei Habermas und Albert, in: Linguistik und Sprachphilosophie,
Ed.: M. Gerhard, München 1974, S. 295.
414 Mesela H. Rüssmann, Die Begründung von Werturteilen, in: JuS 1975, S. 355.

157