Page 164 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa
P. 164
HUKUKİ ARGÜMANTASYON TEORİSİ
Bir yanlışlama ilkesi ekleyerek söylem teorisinin tamamlanması dü-
şünebilir. Ama, bu gerekli değildir. Us kuralları, her normu her an tekrar
sorunsallaştırma ve gerekirse temelsiz olduğunu kanıtlama olanağını za-
424
ten sunmaktadır. Bu kurallar aslında bir ödevi değil, sadece aksinin
ispatını arama hakkını düzenlerler.
7.6. Söylem ve Görüş Ayrılığı
Bu da Habermasçı teorinin uygulanabilirliğine yönelik bir başka iti-
razı ele almayı mümkün kılmaktadır. Her ne kadar tüm katılımcılar doğru
bir sonuç için çaba gösterseler de fiilen gerçekleşen pek çok tartışmada
bir uzlaşıya varılamadığına sıklıkla dikkat çekilir. Bu, mahkeme heyetle-
rindeki gibi, kararların belirli bir sürede alınmasının gerektiği durumlarda
özellikle geçerlidir.
Ancak bu gibi durumlarda bile uzlaşım teorisi çok işe yarar. Bu teori,
bu tür tartışmaların da dahil olduğunu açıkça belirtir. Bu tartışmalarda da
doğru veya adil bir sonuç arayışı söz konusudur. Uzlaşım teorisi, bu tür
tartışmaların ussal söylemin temel normları tarafından da belirlendiğini
net bir şekilde ortaya koyar. Dolayısıyla rasyonel argümantasyon kural-
ları, bu tür tartışmaların da eleştirel araçlarıdır. Habermas tarafından sa-
dece kabaca anlatılan argüman kalıpları ise burada öne sürülen kavram-
ları analiz etmeye yardımcı olur. Uzlaşım sağlama kuralları ve hoşgörü
ilkeleri gibi bir fikir birliğine varılamaması durumuna özgü kuralların,
pratik felsefeye uygulanması hususunda bkz. H. Albert, Traktat über kritische
Vernunft, Tübingen 1968, S. 73 vd. Habermas’ın kendisi de aldatmaya dayalı yan-
lış uzlaşma olasılığıyla (ideal konuşma durumunun koşullarının yerine getirilme-
siyle) ilgili olarak yanılabilirlik düşüncesini ortaya atmayı gerekli görür. “[…]
sözde bir söylemin aslında çarpıtıcı kısıtlamalar altında ilerleyip ilerlemediğini ge-
riye dönük olarak her zaman belirlemeyebileceğimizi ifade eden yanılabilirliğe
özgü maksim, söylem teorisinden çıkar” (J. Habermas’ın 17 Aralık 1974 tarihli
yazara mektubu).
424 Bu konuda bkz. H. Albert, a.g.e., S. 43: “Önceki kanaatleri başarısızlık riskiyle
karşı karşıya bırakmak için her zaman ilgili çelişkileri arayın ki kendinizi koruma
imkânınız olsun.”
162
