Page 165 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

BAŞLICA PRATİK SÖYLEM TEORİLERİ

tekrardan söylemsel olarak gerekçelendirilmesi de mümkündür. Son ola-
rak, zaman baskısı altında alınmış bir kararın ayrıca tartışılması da düşü-
nülebilir. Bu, örneğin, hukuki yargıların hukuk biliminde tartışılmasıyla
gerçekleşir.

7.7. Söylem ve Hakikat

Bu bulgular ışığında uzlaşım teorisinin esasen hala bir hakikat teorisi
olarak savunulup savunulamayacağı sorusu sorulabilir. Bu teorisi doğru-
luk ve yanlışlık için kesin hiçbir kriter içermez. Fiili bir uzlaşının kendisi
bile bir hakikat kriteri değildir. Hatalı koşullar altında meydana gelmiş
olabilir. Hakikat kavramının bir açıklanması için kesin sonuçlara götüre-
cek bir hakikat tespiti yönteminin düzenlenmesi aslında gerekli değildir.
“Söylem teorisine özgü hakikat kavramı, ussal konuşmanın (sezgisel ola-
rak hâkim olunan, ama yeniden yapılandırılabilir olan) normlarını, her-
hangi bir olası hakikat testinin sahip olması gereken yeterlilik koşulları
425
olarak adlandırır.” Habermas’ın uzlaşım teorisi, doğru veya hakiki ifa-
delerin sınanması yönteminin temel kurallarını detaylandırarak, hakikat
kavramının en azından bazı yönlerini açıklığa kavuşturmuştur. Bunun,
bu kavramın analizi için yeterli olup olmadığı ve uzlaşım teorisi yaklaşı-
mının diğer yaklaşımlarla nasıl bir ilişki içinde olduğu ayrı bir çalışmada
açıklanmalıdır.

Özetle, Habermas’ın teorisinin, bazı eleştirel noktalarına rağmen,
rasyonel bir argümantasyon teorisi için birçok önemli bilgi içerdiği söy-
lenebilir. Israr edilmesi gereken hususlar, bu teorinin tartışılmasında za-
ten işlenmiş ve kısmen yeniden formüle edilerek yeni gerekçeler eklen-
miştir. Burada özellikle genel gerekçelendirme kuralına dayanan us ku-
ralı ve her iki gerekçelendirme kuralı bir kez daha vurgulanmalıdır. Bu
kurallar, genel bir rasyonel pratik söylem teorisinin temel kurallarını
oluştururlar.

425 J. Habermas, 17.12.1974 tarihli Yazara Mektubu.

163