Page 163 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

BAŞLICA PRATİK SÖYLEM TEORİLERİ

kurallarıyla uyumlu olduğu anlamına gelir. Bu, söylem kurallarının, söy-
lem katılımcılarının hangi normatif düşüncelerden yola çıkması gerekti-
ğini ve bu düşüncelerin nasıl değiştirileceğini düzenlememesinden kay-
naklanır. Bunların söylem katılımcılarına bırakılmış olması aslında bir
eksiklik değil, daha ziyade söylem teorisinin önemli faydalarından biri-
dir. Söylem teorisiyle belirli bir sonucu elde etmek için belirli gereksi-
nimleri, tercih sıralamalarını veya dünya görüşlerini şart koşmak zorunda
421
olan karar teorisinin zayıflığına düşülmez. Bu, karar teorisinin söylem
teorisiyle bağdaşmadığı anlamına gelmez. Bir söylem teorisi çerçeve-
sinde bu yaklaşımların işlevsel hale getirilebileceklerine dair bazı kanıt-
lar var.

Eğer bir norm sadece söylemsel olarak mümkünse, bu normun bir
uzlaşmada dahi nihai olarak gerekçelendirilmesi söz konusu olamaz.
Şimdiye kadar genel kabul görmüş olan bir normu reddetmek için bile
çok sayıda neden vardır. Gereksinimlerin yorumu değişebilir. Şimdiye
kadar kullanılan ampirik bilgiler yetersiz kalabilir. Bazı sonuçlar veya
yan sonuçlar dikkate alınmamış olabilir. Ancak daha sonra norm çelişki-
lerinin farkına varılmış olabilir. İdeal konuşma durumunun koşullarının
yeterince gerçekleşmediği daha sonra ortaya çıkabilir. Bu yüzden söy-
lemsel olarak mümkün olan normlar, her zaman geçici olarak gerekçe-
422
lendirilmiş kabul edilmelidirler. Yanlışlanabilmeleri her zaman müm-
423
kündür.

421 Bu konuda bkz. O. Höffe, Rationalität, Dezision oder praktische Vernunft. Zur
Diskussion des Entscheidungsbegriffs in der Bundesrepublik, Philosophisches
Jahrbuch 80 (1973), S. 348; B. Schlink, Inwieweit sind juristische Entscheidun-
gen mit entscheidungstheoretischen Modellen theoretisch zu erfassen und prak-
tisch zu bewältigen?, Jahrbuch für Rechtssoziologie und Rechtstheorie, Bd. 2
(1972), S. 332: “Bilgi ve değerlendirme temeline dair bir eleştiri, normatif bir
karar ilkesi oluşturmaya yönelik karar teorisi çabalarının dışında kalmaktadır.”
Karar teorilerinin hukuki karar verme süreçlerine uygulanabilirliği hakkında ay-
rıca bkz. W. Kilian, Juristische Entscheidung und elektronische Datenverarbei-
tung, Frankfurt a. M. 1974, S. 149 vd.
422 Bkz. R. Posner, a.g.e., S. 295 vd.
423 Ampirik bilimlerde “yanlışlama” ve “yanlışlanabilirlik” kavramları hakkında
bkz. K. R. Popper, Logik der Forschung, S. 47 vd. Popper’ın temel görüşlerinin

161