Page 223 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

GENEL BİR RASYONEL PRATİK SÖYLEM TEORİSİ ÖNERİSİ

Bu kurallar yine de anlamsız değillerdir. (Diğer söylem kuralları da
dahil olmak üzere) (2.1) – (2.3) dikkate alındıklarında kabul edileme-
yecek olan gerekçelendirmeler, geçersiz sayılacaklardır. Normatif ifa-
delerin doğruluğu için bu kurallar, diğer söylem kuralları ile birlikte
olumsuz hipotetik bir kriter oluştururlar. Daha sorunlu olan ise bu ku-
ralların pozitif bir kriter olarak oynadığı roldür. Bu kuralların gerçek-
leşmiş veya gerçekleşmekte olan tartışmalara ilişkin bir kriter olma iş-
levleri ile hipotetik tartışmalara ilişkin bir kriter olma işlevleri arasında
bir ayrım yapılmalıdır. Tartışmaların söz konusu olduğu her zaman
(2.1) – (2.3), sadece yaklaşık olarak yerine getirilebilirler. Dahası, bun-
ların yerine getirilmesi hususunda yanılma ihtimali de daima mevcut-
tur. (2.1) – (2.3)’ün optimum bir seviyede yerine getirilmeleri halinde
bile geçici bir kriter oldukları hala söylenebilir. Pozitif hipotetik bir kri-
ter olarak işlev görmeleri halinde ise tüm ilgililerin tartışma davranışları
hakkındaki tahminlerinin bilinmesi gerekir. Bunun için de önemli öl-
çüde ampirik bilgi gerekir. Bu tahminler belirsiz olduğu sürece pozitif
hipotetik kriter belirsiz olacaktır. Ancak bu belirsizlik, söz konusu kri-
teri anlamsız kılmaz. Yalnızca, bu kriter yardımıyla bulunmuş olan so-
nuçların değiştirilebilir olduğunu kanıtlar.

(2.1) – (2.3)’ün, söylem taraflarının haklarının ve imkanlarının hak-
sız bir şekilde sınırlandırılmasını eleştirmek için araç olması, bu kural-
ların normatif ifadelerin doğrulukları için bir kriter olmalarına bağlıdır.
Başka sınırlandırmaların olması ya da hiçbir sınırlandırmanın olmaması
durumunda, ideal koşullarda da gerçekleşecek bir sonuca ulaşmak için
daha büyük bir fırsat sunan böyle sınırlandırmalar haklı görülebilir. Bu
49
kurallar, uygulamayla ve organizasyonel düzenlemelerle yaklaşılabi-
lecek bir ideali de tanımlarlar. Gerek sınırlandırmaların kontrol edilme-
sinde gerekse belirli durumlarda bu ideale yaklaşmanın hangi ölçüde

49 Önerilen sekiz eğitim modelinin yanı sıra böyle bir uygulamanın nasıl mümkün
olabileceğine ilişkin bkz. O. Ludwig / W. Menzel, Diskutieren als Gegenstand
und Methode des Deutschunterrichts, in: Praxis Deutsch, Heft 14 (1976), S. 13-
22.

221