Page 225 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

GENEL BİR RASYONEL PRATİK SÖYLEM TEORİSİ ÖNERİSİ

Perelman’ın atalet ilkesi, bir konudaki görüş veya pratiğin bir kez kabul
53
edildikten sonra sebepsiz yere terk edilmemesini talep eder.
Singer tarafından talep edilen argümantasyon yükünün dağıtımı,
gerekçelendirme kuralı (2) ile birlikte evrenselleştirilebilirlik ilkesi
(1.3’)’den ortaya çıkar. Her kim A’ya B’den farklı muamele etmek is-
terse, (bu kişi [1.3’]’ü şart koştuğu sürece) önemli bir farkın bulundu-
ğunu iddia etmiş sayılır. Kişi bu iddiasını gerekçelendirmek zorundadır.
Böylece şu kural geçerlidir:

(3.1) Her kim bir A kişisine bir B kişisinden farklı muamele etmek
54
isterse, bu davranışını gerekçelendirmekle yükümlüdür.
(3.1)’in bir diğer gerekçesi de ussal kurallara göre herkesin eşit ol-
duğu ve dolayısıyla bu durumdan sapmak için haklı nedenlerin öne sü-
55
rülmesi gerektiğidir. Ussal kurallar bir eşitlik karinesi oluştururlar.
Mantığın diyalojik olarak bir inşasının yeterli olup olmadığı bu
araştırmada tartışılmayacaktır. Mantık kurallarının tartışmaya özgü en
katı yükümlülükleri dayattığının bariz olduğuna özellikle işaret edilme-
lidir. Her kim “p → q” iddiasında bulunur ve muhatabı da “¬q” iddia-
sında bulunursa, bu kişi ya “¬p” iddiasını kabul etmeli ya “¬q” iddiasını
çürütmeli ya da “p → q” iddiasından vazgeçmelidir.
Perelman’ın atalet ilkesi de ayrıca büyük önem taşımaktadır. Eğer
bir konuşmacı bir şey iddia ederse, tartışma ortaklarının da (2)’ye göre
gerekçe talep etme hakkı vardır. Öte yandan, konuşmacılar toplulu-
ğunca doğru veya geçerli varsayılan, ancak özel olarak ileri sürülmeyen

53 Ch. Perelman / L. Olbrechts-Tyteca, La nouvelle rhétorique, S. 142. Bkz. yuka-
rıda S. 198 vd.
54 Anayasal eşitlik ilkesinin “pragmatik içeriğinin” çok benzer bir yorumu için bkz.
A. Podlech, a.g.e., S. 89.
55 Bu konuda bkz. J. Rawls, Justice as Fairness, in: The Philosophical Review 67
(1958), S. 166: “Hukuk sistemlerince ve diğer uygulamalarca yapılan ayrımların
ve sınıflandırmaların kişilerin doğuştan gelen ve eşit olan özgürlüklerini ihlal et-
mesi, bu ayrımlara ve sınıflandırmalara karşı olmayı gerektirir.”

223