Page 233 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

GENEL BİR RASYONEL PRATİK SÖYLEM TEORİSİ ÖNERİSİ

Hare’nin evrenselleştirilebilirlik ilkesi zaten kural (1.3’) olarak for-
74
müle edilmiştir. Hare, bu ilkeden kuralcılık (Preskriptivität) ilkesiyle
75
birlikte aşağıdaki gibi bir gereklilik elde eder:
(5.1.1) Her kişi, kendisi tarafından öne sürülen normatif bir ifa-
76
deyle şart koştuğu bir kuralın sonuçlarını , o kişinin ko-
numunda bulunması varsayımsal olsa bile, her bir kişi-
77
nin menfaatini gözetmek için kabul edebilmelidir.
Kısacası: Her kişi, varsaydığı veya ileri sürdüğü kuralların herkes
için doğuracağı sonuçlarına razı olmak zorundadır.

Habermas’ın genellenebilirlik ilkesi, doğrudan ussal kurallar tara-
fından belirlenen söylemin yapısından doğar ([2.1] – [2.3]). Pratik me-
seleler üzerinde tartışırken herkes eşit haklara sahip olduğu zaman her
kişin kabul edebileceği normatif ifadeler ve kurallar genel bir kabul elde
ederler.

(5.1.1)’de, her bir konuşmacının normatif kavrayışlarının olduğu
varsayılır. Habermas’ın genellenebilirlik ilkesi, söylemde kurulacak
olan ortak kanaatlere ilişkindir. Bu ilke aşağıdaki gibi formüle edilebi-
lir:
(5.1.2) Herkesin menfaatinin gözetilebilmesi için her kuralın
sonuçlarının herkes tarafından kabul edilebilir olması
78
gerekir.

74 Bkz. yukarıda S. 89 vd.
75 Bu gerekliliğin, kuralcılık ilkesiyle birlikte evrenselleştirilebilirlik ilkesinden tü-
retilip türetilemeyeceği üzerine bkz. yukarıda S. 90 vd.
76 Burada, “sonuçlar” hem bir kurala uymanın fiili sonuçları olarak hem de doğru-
dan kuralın ima ettiği zorunluluklara uymaktan kaynaklanan kısıtlamalar olarak
anlaşılmalıdır.
77 (5.1.1) ile bağlantılı olan problemler ve özellikle de onun sınırlı kapasitesi hak-
kında bkz. yukarıda S. 92 vd.
78 Bu konuda ve (5.1.1)’in (5.1.2)’ye uygunluğu hakkında bkz. yukarıda S. 140.

231