Page 103 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

GEREKÇELERİN YAZILMASI: HÂKİMLER İÇİN EL KİTABI

tirmeksizin tercüme edilmesi imkânsız görünen hukuki terimler ve ifadeler. Mens rea
(taammüt), estoppel (önceki beyanlarına aykırı tutum yasağı) veya functus officio (ola-
ğan görev süresinin dolması) gibi terimler, uzun bir açıklama yapılmaksızın meslekten
olmayan okuyuculara açıkça açıklanamayan karmaşık ve köklü hukuki ilkeleri temsil
eder. Bu terimlere ihtiyaç duyulduğunda meslekten olmayan okuyucu yardım için avu-
kata başvurmalıdır.
Bununla birlikte çağdaş hâkimler, genellikle kapsamlı bir açıklama yapacak avukatı ol-
mayan veya ona güvenemeyen okuyucularla (veya dinleyicilerle) karşı karşıya kalırlar. Bu
gibi durumlarda hâkimler keskin bir seçim yapmakla karşı karşıya kalabilir: Hukuki terimi
kullanıp devam edeyim ve süreçte meslekten olmayan okuyucuları kaybedeyim mi, yoksa
itiraza konu olan hukuki terimin anlamını özetlemeye mi çalışayım? Temyiz mahkemeleri ve
halkın geneli terimleri anlamak için meşru ama birbirleriyle karşıt taleplerini ortaya koyduk-
ça gerilim daha da gerçek ve şiddetli hâle gelir.
Yetenekli hâkimler ile ilgili deneyimlerim bana hedef kitleler arasındaki bu çatışmanın
ancak aşırı durumlarda bir ikilem hâline geldiğini söylemektedir. Öncelikle teknik terimlere
çok sık ihtiyaç duyulmaz; birçok hukuki kavram o kadar basittir ki sade bir dille kolaylıkla
yeniden ifade edilebilir. Hukuk sözlükleri bu işi her zaman yapmaktadır. Dahası bir teknik
terim gerekli olsa bile genellikle meslekten olmayan okuyucuya konunun özünü vermek için
yeterli olan genel bir eş değeri veya başka bir ifadeyle birleştirilebilir. Önerilen revizyonu ile
aşağıdaki örneği değerlendirin:
Bay Cannon dartı attığında Bayan Plimlott’a isabet ettiğini biliyoruz. Ancak mahkûmi-
yet için mens rea (kasıt) unsurunun delillerini incelemeliyiz. (18 kelime)
Bay Cannon dartı attığında Bayan Plimlott’a isabet ettiğini biliyoruz. Ancak mahkûmi-
yet için mens rea (kasıt) unsurunun delillerini incelemeliyiz, yani, Bay Cannon’ın dartı,
Bayan Plimlott’a isabet ettirmeyi amaçladığını göstermemiz gerekir. (29 kelime)
Yukarıdaki revizyon, kısalık ve özlülük arasındaki farkı göstermektedir. Meslekten olmayan
okuyucu için ilk örnek kısa ve anlaşılmazdır, ikincisi ise özlü ve açıktır.
Hem Latince teknik terimi hem de “amaçlama” şeklindeki çevirisini içeren yukarıdaki re-
vizyonda benimsenen yöntem laf kalabalığı gibi görünebilir. Neden Latince ifadeyi çıkarta-
rak sadece amaçlamaktan bahsetmiyoruz? Bu örnekte, özellikle cümlenin etrafındaki bağlam
muhtemelen hukuki kesinlik katacağından, zannedersem bu tür bir değişiklik güvenli olacak-
tır. Bununla birlikte diğer durumlarda, hukuki metin okuyucularının, yazarın hukuku bildiği-
ni ve dezavantajlı konumdaki meslekten olmayan okuyucuları rahatlatmak istediğini algıla-
yacağı varsayımıyla her iki terimin de kullanılması tercih edilebilir.
Bu durumda her iki türden jargon (“olumsuz” ve “tarafsız”) yargısal düzyazının netliğini
ve enerjisini artıracak şekilde ele alınabilir. “Olumsuz” bakımından bu sorunun cevabı,
Latince ifade kullanımı, kanunculuk ve hukuki kelime enflasyonundan kaçınmaktadır. “Ta-
rafsız” bakımından ise bazen hukuki metin okuyucusunun kısa bir Latince cümlenin yapaca-
ğı açıklama için bir paragraflık açıklamaya maruz kalması anlamına gelse bile sorunun ce-
vabı, çevirinin daha karmaşık amacıdır.
Altıncı İpucu: Latince, jargon ve kanunculuğun yerine sade bir dil kullanın.

84