Page 96 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

KELİMELER VE CÜMLELER

• Eski ya da bilinen bilgileri bir cümlenin ya da cümleciğin başına, yeni bilgileri
ise sonuna yerleştirerek paragraftaki akışı sağlamak amacıyla
Mal sahibi Bayan Smith sözleşmeyi imzalamadı. Bunun yerine sözleşme, yetkisi
olmayan kocası tarafından imzalandı.
Aşağıdaki pasaj, üç kullanım bakımından örnek teşkil etmektedir:
Sigortalı, Martin’de tedavi gördüğü afyon ilaçlarına bağımlılık geliştirmiş bir doktordu.
Morfin ve Demerol’den kademeli olarak çekilme programına alınmıştı. Ofisinde ölü bu-
lundu; ölüme intravenöz Demerol enjeksiyonu neden olmuştu.
Yukarıdaki örnekte, edilgen çatı, odak noktasını doktor üzerinde tutmaktadır. Etken çatı
kullanılması, tedavi ve teşhis için bilinemeyecek ve her durumda önemsiz olabilecek öznele-
rin kullanılmasını gerektirir. Etken çatının kullanılması aynı zamanda olayların diğer katı-
lımcılarına değil tutarlı olarak sigortalı hekime odaklanılmasına bağlı olan düşünce akışını
da bozacaktır.
Hâkimler, öznenin çoğu zaman bilinmediği ya da alakasız olduğu çalışmalarının doğası
gereği edilgen çatıyı çok fazla kullanmaya sürüklenirler. Alışkanlık edinildikten sonra bu
şekilde yazmak otomatik hâle gelir, “Sanık, bankadan bir blok ötede Polis Memuru Jones
tarafından yakalanmıştır.” Potansiyel olarak etken cümlelerin uyuşuk olmasına izin verilir.
Ders mi? Edilgen çatının baştan çıkarıcı gücüne karşı uyanık olun. Onu bilinçli, tutumlu
ve özel amaçlara yönelik olarak kullanın.
[2] “Olmak” Filli ve İsimleştirme
Cümlenin canlılığına yönelik daha gizli bir tehdit, “olmak” şeklindeki basit fiilde yatmakta-
dır. Hikâyeyi hiçbir zaman doğrulayamamış olmama rağmen bir keresinde Amerika Birleşik
Devletleri’nde bu fiilin tüm tezahürleri ile birlikte ortadan kaldırılmasını amaçlayan bir
dernek olduğunu duymuştum. Bazı fiil kipleri bakımından, en azından bir istisna yapmama
izin verilmiş olsaydı buna itiraz etmezdim: “Olmak ya da olmamak, işte bütün mesele bu.”
“Olmak” fiiline duyulan bu nefret neden? Aşağıdaki cümleyi ele alalım:
Yetkisini aşmış durumdaydı ve ortağı yasaları ihlal etmiş oluyordu.
Bu cümle şu şekilde revize edilebilir:
Yetkisini aşmış ve ortağı yasaları ihlal etmişti.
Her ne kadar “olmak” fiili aracılığı belirsizleştirmese de edilgen çatı gibi zayıf bir dolaysız-
lık ve laf kalabalığı içermektedir.
Yukarıdaki revizyonu incelersek, “aşmıştı” fiilini değiştirirsek, yumuşak “aşmış durum-
da”nın kas gibi sertleştiğini keşfederiz. Yazma eğitmenlerinin jargonuyla, yumuşaklık, fiil
hâli yerine bir isim biçimi kullanarak “isimleştirme”den kaynaklanmaktadır. Düzenleme
sırasında böyle bir yumuşaklığı tespit etmenin hızlı bir yolu, belki de içlerinde güçlü fiilleri
gizleyen isimler için en yaygın isim fiil eklerini aramaktır. Bir diğer yolu ise bilgisayarınızda
ilgili ifadeler için “arama” yapmaktır. İşte bazı sık görülen örnekler:
• Bayan Aston’un ifadesinde Bay Larson’ın ifadesine bir doğrulama vardır. (Bayan
Aston, Bay Larson’ın ifadesini doğrulamıştır.)

77