Page 100 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

4.3 Retorik Alanı ve Değer-Bilişselcilik Arayışı 85

adaletin sağlanmasının davaya dâhil olan kişilerin öznel niteliğine değil, yalnızca bu
kişiler tarafından sunulan argümanlara dikkat etmesi gerektiği yönündeki oldukça
önemsiz bir anlam dışında, bir hâkimin hukuki takdir yetkisini yönlendiren çerçevenin
bir parçası olamaz.
Aarnio, Perelman’ın evrensel kitle kavramına atıfta bulunarak hukukun nasıl anlam-
35
landırılacağına ve yorumlanacağına dair bir hukuki iddianın hitap ettiği kitleyi tanımlar :
Evrensel kitle, aydınlanmış kişilerden yani nedenleri kullanma konusunda usta kişilerden oluşur.
Bu, hiç kimsenin evrensel kitleye hitap etmeyi düşünemeyeceği, böylece üyelerinin her birinin
fiilen ilgili konuda bir duruşa sahip olabileceği anlamında ideal bir kitledir.
Aarnio, bir yandan somut ve ideal bir kitle ile diğer yandan evrensel ve belirli bir kitle
arasındaki iki ayrımı daha ortaya koymaktadır. Perelman’ın yeni retoriği açısından
36
bakıldığında, bir yandan ideal ve evrensel bir kitle ile diğer yandan somut ve belirli bir
kitle arasındaki fark kendiliğinden aşikâr olmaktan uzaktır. Ayrıca Aarnio, Perelman’ın
evrensel kitlenin tanımına ilişkin değer-bilişselci ve değer-nesnelci bir konuma bağlı
olduğunu savunur :
37
Perelman’ın evrensel kitle kavramında önemli olan, değer yargılarının da onda nesnel bir nitelik
kazanmasıdır. Böylece Perelman, bir değer yargısının ancak her (rasyonel) insan bunu kabul
edebildiğinde rasyonel olarak haklı olduğu varsayımını yapar. Değer yargıları, evrensel kitlenin
onay testini başarıyla geçerlerse, deneysel gerçekliğe ilişkin önermelere verilene benzer rasyo-
nel bir haklılık kazanırlar. (...) Bir evrensel kitlede, bir değer yargısının bile rasyonel takdir yet-
kisiyle ve kitlenin nihayetinde uzlaşmaya varacağı şekilde gerekçelendirilebileceği fikrini kabul
edersek, bilişselci bir değerler kuramını desteklemiş oluruz. Yukarıda belirtildiği üzere, Perel-
man’ın tez çalışması böyle bir olasılığa işaret ediyor gibi görünmektedir. Bu, [anlaşmazlık ko-
nusunda] bilgiyi artırarak, evrensel kitlenin iki ayrı üyesinin sahip olduğu başlangıçta birbirin-
den ayrı iki bakış açısının bir araya getirilebileceği anlamına gelmektedir.
Yine de Aarnio’nun bu Perelman okuması eleştiriye neden olabilir çünkü Perelman’ın
evrensel kitle fikrinin, iddia edilen değer-bilişselcilik ya da değer-nesnelcilik varsayımı-
na bağlı olması gerekmez.
Aarnio’ya göre bir somut kitle hem evrensel hem de belirli olabilir. Somut ve evren-
sel bir kitle, zamanın t anında yaşayan tüm insanları kapsar. Ortak bir evrensel değerler
kümesine bağlı olacak somut bir kitleye sahip olma fikri hiç gerçekçi olmadığından,
böyle bir kategorinin açıkçası hukuki argümantasyonda uygulama alanı yoktur. Somut
ve belirli bir kitle, bir üniversite dersinin katılımcıları, bir mahkemenin jürisi veya
önünde yasama taslaklarına ilişkin argümanların sunulduğu parlamento yasama komite-
si üyeleri gibi sınırlı sayıda dinleyiciden oluşur. Böyle bir durumda, konuşmacı tarafın-
dan ileri sürülen hukuki yoruma ilişkin cümle, dinleyiciler açısından ya kabul edilebilir
ya da kabul edilemez iken, manipülasyon, zorlama ya da başka tür irrasyonel argüman-
tasyonun kullanılması, kitleyi etkileme aracı olarak göz ardı edilmemiştir. Aarnio’ya
göre böyle bir argümantasyon anlayışı kabul edilemez, çünkü bu, vatandaşların hukuki
korunma konusundaki meşru beklentilerine saygı göstermemektedir.

35 Aarnio, Laintulkinnan teoria, s. 279. (İtalik yazılar Aarnio’ya ait olup çevirisi bu çalışmanın yazarı
tarafından yapılmıştır.) - Burada Aarnio’nun kitabının orijinal Fince baskısını kullanıyorum.
36 Aarnio, The Rational as Reasonable, s. 221-225; Aarnio, Laintulkinnan teoria, s. 280-283.
37 Aarnio, Laintulkinnan teoria, s. 279, 282. (İtalik yazılar Aarnio’ya ait olup çevirisi bu çalışmanın
yazarı tarafından yapılmıştır.)