Page 95 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

80 4. “Aşikâr ile İrrasyonel Arasında”: Yeni Retorik ve Hukuki Argümantasyon Kuramı

(l’auditoire universel), deneysel bir olgu değil, konuşmacının eldeki dava için kendi
argümanlar dizisini ayarlayabildiği iddia edilen öznel bir düşünce kurgusudur. Antti-
Juhani Wihuri, Aarnio’nun ve Perelman’ın hukuki bir cümlenin hedef kitlesi hakkındaki
fikirlerini karşılaştırdığı bir makalede, Perelman’ın evrensel kitle kavramının inşai ka-
18
rakterinin haklı olarak altını çizmiştir :
Perelman’ın evrensel kitle kavramında esas olan, onun da argümanlarını sunan konuşmacının bir
kurgusu olmasıdır. Konuşmacının evrensel kitlenin neye benzediğine ilişkin kendi fikridir. (...) Be-
nim yorumuma göre, Perelman’ın belirttiği üzere evrensel kitleyi idrak etmenin en uyumlu (yani tu-
tarlı) yolu, onu gerçekten de konuşmacının bir anlamlandırması olarak görmektir. Hayali bir evren-
sel kitle fikri, konuşmacının hem argümanlara hem de vardığı sonuca evrenselleştirilmiş bir nitelik
kazandırmak anlamında, evrensel olarak geçerli bir biçimde ileri sürme isteğine dayanır.
Wihuri’nin, Perelman’ın evrensel kitle kavramı yorumuna tamamen katılıyorum. So-
nuç olarak, evrensel kitle konuşmacının konuya bağlı bir düşünce kurgusudur ve bu
sayed, kendisi tarafından sunulan argümanların içsel rasyonelliğini ve argümantasyon
gücünü, muhataplarını, bilimsel bir kuram, felsefi bir duruş, etik bir bakış açısı, estetik
üzerine bir duruş veya hukukun nasıl anlamlandırılacağı ve yorumlanacağı konusunda
bir iddiayla uğraşıyor olsak bile, argümanlarının geçerliliğine ikna edecek şekilde
uyumlulaştırır ve ayarlar.
19
Geçerli olan “şeylerin düzenini” oluşturan epistemik, mantıksal- kavramsal, metodolo-
jik ve diğer taahhütlerden ya da Michel Foucault’nun terminolojisindeki épistémè’den
tamamen âri olacak hukuka ya da esasen itiraz edilen başka bir insan sorgulama nesnesine
20
yönelik olarak hiçbir yerden görüş yoktur. Perelman’ın evrensel kitle kavramının gerek-
tirdiği rasyonellik kavramı, hukuk kavramı gibi ortak dünya görüşünün toplumsal, dilsel
ve kültürel arka plan öncülleri ile iç içe olan müzakereci bir uygulamadır. Sonuç olarak,
21
insan bilgisinin ve değer bağlılıklarının toplumsal ve kültürel çerçevesinden koparılabile-
cek evrensel olarak geçerli bir insan rasyonalitesi kavramı yoktur. Aksine, konuşmacının
öznel bir düşünce kurgusu olarak ele alınan evrensel kitleye atfedilen rasyonellik türü,
çeşitli “sahneler”, çerçeveler, ayarlar, bağlamlar veya akıl ve argümantasyon alanına yak-
laşımlar ile değiştirilen sınırlı bir rasyonaliteyi ifade eder. Dahası, evrensel kitle nihayetin-
de yalnızca özne ile ilgili bir düşünce kurgusu olduğundan, konuşmacı tarafından tasar-
landığı gibi bu kadar çeşitli “sahneler”, çerçeveler, ayarlar, bağlamlar veya argümantasyo-
na yaklaşımları için ortak olacak evrensel anlamda geçerli bir kitle yoktur.

18 Wihuri, “Auditorion käsitteestä ja auditoriosidonnaisesta argumentaatiosta”, s. 363, 364-365. (İtalik
yazılar Wihuri’ye ait olup çevirisi bu çalışmanın yazarı tarafından yapılmıştır) - Karşılaştırma için:
Perelman ve Olbrechts-Tyteca, Traité de l’Argumentation, s. 25-30, alt başlık: L’auditoire comme
construction de l’orateur.
19 Karşılaştırma için: “... l’accord de l’auditoire universel. Il s’agit évidemment, dans ce cas, non pas
d’un fait expérimentalement éprouvé, mais d’une universalité et d’une unanimité que se représente
l’oratuer (...) L’accord d’un auditoire universel n’est donc pas une question de fait, mais du droit.”
Perelman ve Olbrechts-Tyteca, Traité de l’Argumentation, s. 41. (İtalik yazılar orijinal metindir.)
20 Hiçbir yerden görüş yerinde aşaması, Thomas Nagel’in aynı başlıktaki kitabından ödünç alınmıştır.
Nagel, The View from Nowhere (Hiçbir Yerden Görüş); Foucault, Les Mots et les choses; Siltala,
Oikeustieteen tieteenteoria, s. 30-32, 731-732.
21 Bir müzakereci uygulama kavramı ile ilgili olarak; karşılaştırma için: Morawetz, “Epistemology of
Judging: Wittgenstein and Deliberative Practices” (“Karar Vermenin Epistemolojisi: Wittgenstein
ve Müzakereci Uygulamalar”), s. 19-23.