Page 113 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

98 5. Felsefi Pragmatizm: Sosyal Etkileri Işığında Değerlendirilen Hukuk

Konusu ne olursa olsun yeni bir davada karşılaştığı hâkimin mantıksal durum, istesin ya da is-
temesin, yasa koyması gerektiğinin açık olmasıdır. Bununla kastedilen, zorlayıcı mantıksal ne-
denler söz konusu olduğu sürece, hâkimin davaya hangi yoldan karar vereceğini seçme konu-
sunda özgür olduğundan, onun bu seçimi, sosyal veya ekonomik politika değerlendirmesine da-
yandırılacak analiz üzerine ortaya çıkacaktır. Akıllı bir seçim, ancak bir kararın sonuçlarını şu
veya bu şekilde mümkün olduğunca tahmin etmek suretiyle yapılabilir. Ancak bunu yapmak
için hâkimin iki şeyi bilmesi gerekir: (1) hangi sosyal sonuçların veya çıktıların hedefleneceği
ve (2) bir kararın, öyle ya da böyle, bu sonuçların elde edilmesini nasıl etkileyeceği. Bu bilgiye
kural olarak sahip olmayacak olup, onu elde etmek için ekonomi gibi diğer sosyal bilimlere baş-
vurması gerekecektir. (...) Sunulmuş olan, yasanın herhangi bir bilimsel çalışmasının altında, bir
temel varsayım yani insan yasalarının, toplumun insan davranışlarını düzenlemenin ve arzu edi-
len olarak görülen davranış türlerini teşvik etmenin yöntemlerinden biri olarak kullandığı araç-
lar, aygıtlar olduğu varsayımı yatacaktır.
Cook, hukukun sosyal sonuçlarının hukuki karar vermede birincil ölçüt olduğu araçsal-
cı ve sonuçsalcı bir hukuk kavramını savunur. Bu nedenle, hukukun nasıl anlamlandırı-
lacağına ve yorumlanacağına ilişkin cümlelerin doğruluğu ya da daha doğrusu gerekçe-
lendirilebilirliği, kullanışlılığı, eşitliği ya da garanti edilmiş niteliği, toplumda hukukun
getirdiği ekonomik, sosyal ya da diğer sonuçlar ışığında değerlendirilebilir. Cook tara-
fından onaylanan hukuk ve toplumun kapsamlı bir sonuçsalcı analizinin etkisi, yukarı-
daki metin alıntısında italik olarak vurgulanan iki soruya indirgenir: (1) hangi sosyal
sonuçların veya çıktıların hedefleneceği ve (2) bir kararın öyle ya da böyle bu sosyal
hedeflerin elde edilmesini nasıl etkileyeceği.
Üçüncü olarak, Cook’un bir hâkime bakışı, on dokuzuncu yüzyılın sonunda O. W.
Holmes tarafından sunulan gelecekteki hukuk bilimi fikrine dayanmaktadır :
24
Hukukun rasyonel olarak çalışılması için kuralı tartışmadan uygulayan bir insan günümüzün in-
sanı olabilir, ancak geleceğin insanı istatistik insanı ve ekonomi konusunda uzman biri olacaktır.
(...) Dogmanın açıklanmasında tarihin oynadığı rolün çok küçük olacağı bir zamanı sabırsızlıkla
bekliyorum ve enerjimizi, ustaca araştırmalar yerine, ulaşılmak istenen amaçların ve bunları is-
temenin nedenlerinin araştırılması için harcayacağız. Bu ideale doğru atılmış bir adım olarak
bana öyle geliyor ki her bir hukukçu ekonomiyi anlamak için çaba sarf etmelidir. Politik eko-
nomi ve hukuk ekolleri arasındaki mevcut ayrılık, bana felsefi çalışmalarda hâlâ ne kadar iler-
leme katedilmesi gerektiğinin bir kanıtı gibi geliyor.
Holmes’un gelecekteki hukukçunun profili hakkındaki içgörüsü, büyük ölçüde hukukun
ekonomik analizi, hukuki istatistikler ve sosyal risk analizinin matematiği, hukuki ant-
ropoloji ve hukuki psikoloji gibi çeşitli sosyal araştırma alanlarını kapsayan yirminci
25
yüzyıldaki ampirik beşerî ve sosyal bilimlerin ortaya çıkışını öngörmektedir.

den var olan, gizlenmiş bazı anlamları bulmak değil, onlara eldeki dava için bir anlam içeriği ver-
mek olduğunu vurgulamaktadır. Cook, “Scientific Method and the Law”, s 248-249: “Onun [hâki-
min] görevi, bu kurallardaki hükümlerin önceden var olan fakat daha önceden gizlenmiş anlamları-
nı bulmak değil; onlara bir anlam vermektir.” Karşılaştırma için: benzer şekilde Makkonen, Zur
Problematik der juridischen Entscheidung, (Hukuki Karar Vermenin Sorunlu Yönlerine Dair) s.
111, 118.
24 Holmes, “The Path of the Law”, s. 469, 474. (İtalik vurgu sonradan eklenmiştir.)
25 Doğal olarak, ampirik sosyal bilimlerin hukuk alanında ortaya çıkışı, işe yarayan bir sorgulama
anlayışı arayışı içerisinde bir gecede ya da çıkmaz yollarla karşılaşılmaksızın gerçekleşmemiştir.
Karşılaştırma için: Schlegel, American Legal Realism and Empirical Social Science (Amerikan Hu-
kuk Realizmi ve Ampirik Sosyal Bilimler). Bu çalışmada, modern ampirik sosyal bilimlerin ilk yol
göstericilerinin anlatısına yer verilmektedir.