Page 181 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

166 8. Hukuki Teamülcülük: Kolektif Yönelimselliğin İfadesi Olarak Hukuk

hemen hemen her oluşunda aşağıdaki hususlar doğruysa ve P nezdinde bu hususlara
yönelik ortak bir bilgi varsa bir teamüldür:
(1) hemen hemen herkes R’ye uygun davranır;
(2) hemen hemen herkes, hemen hemen herkesin R’ye uygun davranmasını bekler;
(3) hemen hemen herkes, olası tüm eylem kombinasyonlarıyla ilgili olarak yaklaşık olarak
aynı tercihlere sahiptir;
(4) hemen hemen herkes, hemen hemen herkesin R’ye uyması koşuluyla, her bir kimsenin
R’ye daha fazla uymasını tercih eder;
(5) hemen hemen herkes, hemen hemen herkesin R-değil’e uyması koşuluyla, her bir kimse-
nin R-değil’e daha fazla uymasını tercih edecektir;
R-değil’in, S durumunda P’nin üyesinin davranışındaki olası bir düzenlilik olduğu durumlarda,
P üyeleri arasında hemen hemen her S oluşunda neredeyse hiç kimse hem R-değil’e hem de
R’ye uyamaz.
Lewis’in teamül fikri, konuyla ilgili daha sonraki sorgulamaların hızını belirlemiştir.
Lewis, tezinde, teamül kavramını, anlaşma, sosyal sözleşmeler, normlar, kurallar,
uyumlu davranışlar ve karşılıklı taklit kavramlarıyla karşılaştırmıştır. Lewis’in yaklaşı-
mı, diğer katılımcıların beklentilerinin, kişinin yaptığı, konunun değerlendirildiği seçim-
leri etkileyecek olan oyun-kuramsal bir modele dayanmaktadır.
Daha sonra Eerik Lagerspetz, bir kurumsal olgu kavramını, bir topluluğun üyeleri
arasında karşılıklı beklentiler kümesi olarak açık terimlerle ayrıntılandırmıştır. O, Sear-
le’ın ve Lewis’in yukarıdaki analizine uygun olarak, parayı, politik meşruiyeti ve huku-
ku, teamüli, kurumsal olguların örnekleri olarak ele alır. Lagerspetz’e göre, karşılıklı
30
beklenti veya düşüncelerin (= KB) genel şekli, aşağıdaki gibidir :
(KB) Bir S popülasyonunda, karşılıklı olarak inanılmaktadır ki, p ancak ve ancak
(1) S’deki herkes p’ye inanıyorsa;
(2) S’deki herkes S’deki herkesin p’ye inandığına inanıyor ve bu durum, bu
şekilde i defa devam ediyorsa, i, S’deki üyelerin inançlarını tanımlamak
için gereken tekrarların sayısı olduğunda (2 < i < rc>);
(i + 1) S’deki herkes, S’deki hiç kimsenin, S’nin üyelerinin inançlarının, herhangi
bir üyenin davranışları üzerinde etkisi olacağına dair daha yüksek bir mer-
tebede (> i) bir inanca sahip olmadığına inanmaktadır.
31
Lagerspetz’e göre, bir kurumsal ya da teamüli olgunun (= TO) genel şekli şöyledir :
(TO) “a, F’dir”, ancak ve ancak, a’nın F olması için gerekli ve yeterli bir koşul ol-
ması durumunda teamüli bir olguyu ifade eder;
(1) a’nın F olduğu, ilgili popülasyonda karşılıklı bir inançtır ve
(2) ilgili türdeki durumlarda, (1), S üyelerinin a’nın F olması nedeniyle an-
lamlı olan eylemleri gerçekleştirmeleri için en azından kısmi bir nedendir.
Bir düzenleyici kuralın (= R) genel şekli aşağıdaki gibidir :
32

30 Lagerspetz, A Conventionalist Theory of Institutions, s. 18. (İtalik vurgu sonradan eklenmiştir.)
31 Lagerspetz, A Conventionalist Theory of Institutions, s. 19. (İtalik vurgu sonradan eklenmiştir.)
32 Lagerspetz, A Conventionalist Theory of Institutions, s. 22.