Page 182 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

8.3 Bir Topluluğun Üyeleri Arasında Karşılıklı Beklentiler Kümesi 167

(R) R, S’deki bir düzenleyici kuraldır, eğer
(1) S’nin üyeleri genellikle R’ye uyuyorsa;
(2) S’de, R’nin S’de bir düzenleyici kural olduğuna dair karşılıklı bir inanç
varsa ve
(3) [madde] (2), [madde] (1)’in en azından kısmen bir nedeniyse.
Lagerspetz’e göre, bir tanım kuralının genel şekli (= TK) aşağıdaki gibidir :
33
(TK) R, S’deki bir tanım kuralıdır, eğer
(1) S’nin üyeleri genellikle a’ları F’ler olarak kabul ediyorsa;
(2) S’de, a’ları F’ler olarak tanımlayan bir tanım kuralı R olduğuna dair karşı-
lıklı bir inanç varsa ve
(3) [madde] (2), [madde] (1)’in en azından kısmen bir nedeniyse.
Bir tanım kuralı yerine, daha bilindik olan kurucu kural terimi kullanılabilir.
Ek olarak, Lagerspetz aşağıdaki çıkarım kuralını veya akıl yürütme kuralını vermek-
tedir (= AK) :
34
(AK) R, S’de, R’yi S’deki bir kural olarak tanımlayan bir R-değil kuralı varsa, S’de
bir kuraldır.”
Birlikte ele alınan üç (R), (TK) ve (AK) kuralı, S’deki bir kuralın varlığı (veya belki
de daha çok geçerliliği) için bir gerek ve yeter koşuldur. Ancak S’de “var” (ya da,
yine, “geçerli”) terimi, hukuki bir kuralın varlığı (ya da geçerliliği) tartışmalı bir konu
olduğundan, hukuki bağlamda belirsizdir. Başka bir deyişle, hukuki pozitivizm altın-
daki bir normun sistemik geçerliliğine, hukuki realizm altındaki “pratikteki hukuk”un
ampirik etkililiğine ve doğal hukuk felsefesi altındaki herhangi bir hukuki normun
aksiyolojik adaletine dayanan, birbirini dışlayan bir dizi hukuki geçerlilik kuramı
35
vardır. Lagerspetz için sosyal kurumlar, mevcut ve birbirine kenetlenmiş kurallar
36
sistemidir.
Lagerspetz gibi Hollandalı bilim insanı Govert den Hartogh da (ancak daha az bi-
çimsel bir analiz çerçevesi benimseyerek) teamülcülüğün, bir topluluğun üyeleri arasın-
daki iç içe geçmiş karşılıklı beklentiler ve iş birlikçi eğilimler şeklindeki iki ölçüt ile
tanımlamıştır. Teamülcülük kavramına iş birlikçi eğilimler unsurunun eklenmesi, Hol-
mes’un hukukun öngörüsü kuramına göre ilgisiz “kötü adam”ı hukuk alanının dışına
çıkarma etkisine sahip gibi görünmektedir. Holmes’un potansiyel hukuk ihlalcisi, yürür-
lükte olan kanunların içeriği ile ilgili olarak hâkimlerle bir dizi karşılıklı beklentiyi
paylaşabilir, ancak kesinlikle hâkimlerle aynı iş birlikçi eğilimlere bağlı değildir. Aksi-
ne, kötü adam, iş birlikçi eğilimler fikrinden sapan kanunlara uyma yanılsamalarını
kasıtlı olarak yıkmaktadır.

33 Lagerspetz, A Conventionalist Theory of Institutions, s. 23. (İtalik vurgu sonradan eklenmiştir.)
34 Lagerspetz, A Conventionalist Theory of Institutions, s. 23.
35 Wróblewski, The Judicial Application of Law (Hukukun Yargısal Uygulaması), s. 75-85; Aarnio,
The Rational as Reasonable (Sağduyu Olarak Rasyonel), s. 33-46.
36 Lagerspetz, A Conventionalist Theory of Institutions, s. 23.