Page 22 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

1.2 Kaarle Makkonen’e Göre Yargısal Karar Vermenin Üç Durumu 7

(b) Eldeki davaya uygulanacak normun semantik olarak açık uçlu, belirsiz karakterin-
den dolayı hâkimden semantiğe ve hukuki yorum yöntemine başvurulmasının ge-
rekli olduğu, semantik olarak belirsiz bir durum.
(c) Hukuk sisteminde, eldeki dava üzerinde bazı normatif etkilere sahip olacak hukuki
bir normun bulunmadığı hukuken düzenlenmemiş bir durum.
İlk olarak, eşbiçimli bir durumda, ilgili iki olgu türü arasında yani dünyada var olanlar
ile bazı hukuki normların olgu tanımında tasvir edilenler arasında bir resim (suret) iliş-
25
kisi bulunmaktadır. Makkonen’in belirttiği üzere :
İlk olarak, o kadar açık ve net bir dava ile uğraşıyoruzdur ki karar veren makam için geçerli hu-
kuki norm hemen belirgin hâle gelir. Somut olay ile hukuki bir normun olguları arasında geçerli
olan ilişki, bir resim ile resmedilen nesne arasındaki ilişki gibidir. Böyle bir durumda, eşbiçimli
durum terimini kullanacağım.
Hukuki karar vermenin eşbiçimli durumu söz konusu olduğunda, Makkonen hukuki
normun yalnızca bir hukuki sonuca izin verip vermediğine veya hâkimin daha sonra
içlerinden birini seçebileceği birkaç hukuki sonucun bulunup bulunmadığına ilişkin
sınıflandırmayı yine de uygulamaya devam etmektedir. Normun izin verdiği akla yatkın
tek bir hukuki sonuç olması durumunda, basit bir eşbiçimlilik vakasıyla karşı karşıya-
yızdır. Hukuki muhakeme, sonrasında mantıksal çıkarımın kıyas modelini izler ki bunda
hukuki sonucun (sonuçların) uygulanması, ilgili iki olgu tanımlaması ile tümdengelimli
akıl yürütmenin geçerli çıkarım kuralları arasındaki eşbiçimli bir ilişkinin mevcut olma-
26
sının etkisiyle yürürlüğe konulur.
Hukuki eşbiçimlilik, hukuki normun semantik anlam-içeriği ile ilgili olarak tamamen
açık ve net olmasını gerektirse de bir dizi uygulanabilir hukuki sonuç dâhilinde yine de
hâkim için açık bir seçenek bırakabilir. Makkonen, konuyu örneğin para cezası veya
hapis cezası arasında seçim yapmayı açık bırakabilecek ceza hukuku normlarıyla ve
ayrıca seçilen ceza türü içerisinde faile verilecek cezanın tam miktarı ile tasvir etmekte-
dir. Mahkemenin, alternatif hukuki yaptırımlar arasından fail için belirlenecek kesin
hukuki sonuçlar konusunda değer yüklü bir seçim yapması gerektiğinden, tümdengelim-
li akıl yürütme modeli burada yeterli olmayacaktır.
Ayrıca hâkim, her bir norm dünyada var olan olgularla ilgili olarak eşit şekilde eşbi-
çimli bir ilişki içinde dururken, her ikisi veya tümü aynı anda karşılanamayan iki veya
daha fazla hukuki normdan oluşan bir normlar çatışması durumuyla karşı karşıya kala-
bilir. Bu da mevcut iki veya daha fazla hukuki norm arasında bir seçim yapmak zorunda
olma ikilemine rağmen yine bir eşbiçimlilik örneğidir. Sonrasında, norm çatışmasını
çözmek için belirlenmiş kurallar uygulanır: Örneğin, lex superior derogat legi inferiori
yani hiyerarşik olarak üst konumda olan hukuki norm hiyerarşik olarak alt konumda

25 Makkonen, Zur Problematik der juridischen Entscheidung, s. 78-79: “... kann es sich um
einen so klaren und allseitig deutlich gestalteten Fall handeln, dass die anzuwendende
Rechtsnorm der entscheidenden Instanz ohne weiteres sofort bekannt ist. Zwischen den gege-
benen Tatsachen und den im Rechtsnormsatz dargestellten Tatsachen herrscht dann das
Verhältnis des Abzubildenden zum Bilde. Wir gebrauchen für eine derartige Lage die Benen-
nung Isomorphiesituation.” (İtalik yazılar Makkonen’e ait olup çevirisi bu çalışmanın yazarı
tarafından yapılmıştır.)
26 Makkonen, Zur Problematik der juridischen Entscheidung, s. 79, 84-97.