Page 223 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

208 10. Doğal Hukuk Felsefesi: Toplumsal Adalete ve Toplumdaki Siyasi Ahlaka Tabi Olan Hukuk

kuki mükemmellik fikrine ulaşmak için bir dizi gereğinden fazla rehberlik oluşturarak,
daha ziyade erdemli, “aziz benzeri” yasa koyucu ya da hâkim bakımından gaye ahlakı
ile uyumludur. Böylece, Fuller ideal bir mevzuat durumunun ve daha az ölçüde, hukuki
yargılamanın genel hatlarını sunarken, Hart, mevzuat ve hukuki yargılamanın asgari
standardını tanımlar.
Hem Fuller’ın hukukun kurumsal ahlakı hem de Hart’ın doğal hukukun asgari içe-
riği, benzer şekilde, hukukun anlamlandırılması ve yorumlanması için bir analiz çer-
çevesi açık bir şekilde belirleyememektedir. Fuller’ın, hukukun toplumsal niteliğine
ve doğası gereği amaç yönelimli olduğuna ilişkin fikri, hukuki anlamlandırmanın
çerçevesini, parlamenter yasa koyucunun nispeten kısıtlanmayan kurumsal irade olu-
şumunun, hukuki yargılamanın çetin davaları bakımından bir model işlevi gördüğü
Hart’ın açık uçlu hukuki takdir modelinden daha sıkı bir biçimde bloke etmektedir
.Hukukun amaca yönelik ve toplumla uyumlu özüne yapılan genel atfa rağmen, Fuller
da hukuki yorumlama için kesin ölçütleri belirsiz bırakmaktadır. Dahası, aslında
Hart’ın pozitivist hukuk kuramında da zayıf bir amaç yüklü unsur bulunmaktadır.
İnsan topluluğunun bir “intihar kulübü” olduğu iddia edilemeyeceğinden, kendi ken-
dini aşırı derecede tahrip eden unsurlar da hukuk sisteminin bir parçası olamaz. Yine
40
de Hart, benimsediği natüralist terminolojiye rağmen, pozitif hukukun ötesinde ve
üstünde, gerçekten içeriğe bağlı bir doğal hukukun kaidelerine daha derin kapsamlı
41
bir bağlılık göstermeye istekli değildi.

10.5 John Finnis’in Yedi Temel Değeri

10.5 John Finnis’in Yedi Temel Değeri
John Finnis, Lon L. Fuller’ın kurumsal, usuli hukuk kuramından farklı olarak, hukukun
kendiliğinden aşikâr ilkelerine dayanan bir maddi bir doğal hukuk anlayışını savunmuş-
tur. Finnis’in hukuk kuramı, doğal hukuk felsefesinde Thomasçı geleneğe önemli bir
katkıdır. Finnis, konuyu, tüm hukukun nihai öncüllerini oluşturan yedi temel iyi veya
temel değer yardımıyla analiz etmektedir. Aristo, Thomas Aquinas ve ondan önce Lon
42
L. Fuller gibi, Finnis de mevzuat dâhil olmak üzere tüm insan eylemlerinin doğal olarak
amaç yüklü ve toplumla uyumlu karakterinin altını çizmektedir. İnsan toplumu, insan
refahı için gerekli olan belirli hedeflere ulaşmayı garanti altına almak uğruna vardır ve
bu açık gerçek, biçimsel olarak geçerli mevzuat ve hukuki yargılama eylemlerinin üze-
rinde yedi temel iyinin sahip olduğu üstün konumu doğrular.
43
Finnis’e göre, insan deneyimi bize, yasa koyucunun, mahkemelerinin ve hukuku uy-
gulayan diğer yetkililerin gereğince saygı göstermesi gereken yedi temel değer veya

40 Hart, The Concept of Law (1961), s. 188. “... çünkü biz, bir intihar kulübününkiler ile değil, varolu-
şun devamı için toplumsal düzenlemeler ile ilgileniyoruz.”
41 Hart’ın hukuk kuramındaki eksik amaca yönelik unsurun eleştirisi ile ilgili olarak, karşılaştırma
için: Finnis, Natural Law and Natural Rights, s. 82.
42 Finnis, Natural Law and Natural Rights, s. 46; karşılaştırma için: MacCormick, “Natural Law
Reconsidered” (“Yeniden Değerlendirilen Doğal Hukuk”).
43 Juha-Pekka Rentto, Rentto, Prudentia Juris: The Art of the Good and the Just (Prudentia Juris:
İyinin ve Adilin Sanatı) adlı eserinde Finnis’in doğal hukuk felsefesine ilginç bir katkı sunmuştur.