Page 237 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

222 11. Radikal Kararcılık: Katı Bir Şekilde Bağlamsal Esasa Göre Toplumsal Adalet

11.3 Hukukbilimde Kararcılık, I: Thomas Wilhelmsson’un Hukuki
Sorumluluk ile İlgili Küçük Ölçekli, İyi Anlatılar Düşüncesi

11.3 Hukukbilimde Kararcılık, I: Thomas Wilhelmsson’un Hukuki Sorumluluk ile İlgili …
Yakın tarihli İskandinav literatüründe, Thomas Wilhelmsson, zayıf tarafın özel hukuk söz-
leşmesi veya başka bir düzenleme karşısında daha fazla korunma ihtiyacına son derece du-
yarlı olacak şekilde uyarlanmış bir sosyal medeni hukuk, yani özel hukuk gündemini savun-
14
muştur. Wilhelmsson, söz konusu hedefe ulaşmanın bir aracı olarak, öncelikle, borç-
lu/alacaklı veya işveren/çalışan gibi soyut anlamda alınan geleneksel, soyut rol kavramları
yerine, yani davanın ekonomik veya diğer “hukuk dışı” koşullarına atıfta bulunmaksızın,
örneğin, ortaya çıkan sonuç, esas olarak kendi hatasından kaynaklanmasa bile, ciddi hastalık
veya işsizlik benzeri ağır, beklenmedik bir ekonomik talihsizlikten etkilenen bir borçlu veya
çalışan olması gibi, hukuki analizde somut, durumsal kavramların benimsenmesini savun-
maktadır. Özellikle tüketici hukuku alanında birkaç istisna dışında, ikinci tür hukuki kavram-
15
lar mevzuatta ve yargı kararlarında yaygın olarak benimsenmektedir.
İkinci olarak, Wilhelmsson, zayıf tarafın özel hukuk sözleşmesi karşısında “büyük
ölçüde” korunmasının yolunu açan ve her türlü özel hukuk işlemi için ortak bir model
olarak hizmet eden mevzuatta ve yargısal karar vermede amaç-rasyonaliteyi gözetme
fikrine kendini adamıştır. Üçüncüsü, Wilhelmsson, zayıf tarafın özel hukuk anlaşmasın-
daki veya benzeri bir düzenlemedeki çıkarları ile ilgili ideolojik hedefler bu sayede
geliştirilecek ise, genel olarak ana kuralın istisnası olarak kabul edilen bazı tekil mev-
zuat hükümlerini veya emsal karara dayalı kuralları, sonraki hukuki kararda izlenecek
bir ana kurala dönüştürecek şekilde, temel hukuk sistematiği ve hukuk yorumu anlayışı-
nı daha dinamik, toplumsal olarak daha duyarlı bir hukuk anlayışına radikal biçimde
dönüştürme fikrini savunmuştur.
Yerleşik ana kural/ana kuralın istisnaları kategorilerinin yerlerini değiştirme fikri, İkinci
Dünya Savaşı sonrasında bir grup solcu İtalyan hâkim tarafından öngörülen l’uso alternativo
del diritto (hukukun alternatif kullanımı) ideolojisine gönderimde bulunarak, hukukun “al-
ternatif”, eleştirel yorumlarını sunmayı mümkün kılacaktır. Wilhelmsson’un sosyal medeni
hukuk gündemi, hukuku refah odaklı sosyal reformun katalizörü olarak görme düşüncesiyle,
hâli hazırda zayıf tarafın özel hukuk sözleşmesi karşısında korunması ihtiyaçları için değişti-
16
rilmiş olan l’uso alternativo del diritto kavramına dayanmaktadır. Sonuç olarak Wilhelms-

14 Wilhelmsson, Social civilrätt (Sosyal Özel Hukuk); Wilhelmsson, “Sosiaalisen siviilioikeuden
metodiset lähtökohdat” (“Sosyal Medeni Hukukun Metodik Temeli”); Wilhelmsson, “Sosiaalinen
siviilioikeus” (“Sosyal Medeni Hukuk”); Wilhelmsson, “Sosiaalinen suorituseste” (“Sosyal Per-
formans Engeli”); Wilhelmsson, Social Contract Law and European Integration (Sosyal Sözleşme
Hukuku ve Avrupa Entegrasyonu).
15 Wilhelmsson, Social civilrätt, s. 139; Pöyhönen, Sopimusoikeuden järjestelmä ja sopimusten sovit-
telu (Sözleşme Hukuku Sistemi ve Sözleşme Arabuluculuğu), s. 274. - Finlandiya Faiz Kanunu’nun
11. maddesi, hastalık, işsizlik veya benzeri nedenlerden dolayı borçlunun ciddi ekonomik zorluğa
maruz kalmış olması durumunda, gecikmiş bir ödemenin yasal faizini hafifletmeyi mümkün kıl-
maktadır. Söz konusu olgu bağlamları, esas olarak borçlunun kendi hatası nedeniyle ortaya çıkma-
mış ve faizin hafifletilmesi için ağır basan gerekçeler mevcut olmalıdır.
16 Finlandiya’da, l’uso alternativo del diritto kavramına ilişkin Marksist ideoloji, 1970’lerin siyasi
kargaşasında radikal hukuk akademisyenleri ve bilim insanları arasında popülerlik kazanmış ve
Lars D. Eriksson, akademik dünyadaki sol hareketin entelektüel yol göstericilerinden biri olmuştur.