Page 241 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

226 11. Radikal Kararcılık: Katı Bir Şekilde Bağlamsal Esasa Göre Toplumsal Adalet

Koskenniemi’nin yeni entelektüel duruşu, Kelsen’in saf hukuk kuramının mükem-
mel karşıt görüntüsü gibidir; yani, tüm geleneksel kavramların, kaynakların, doktrinle-
rin, modellerin ve uluslararası hukuki teamüller, örf-âdet hukuku, hukuki ilkeler ve
devlet egemenliği gibi uluslararası hukukun argümanlarının ve hukuk doktrininde sunu-
lan hukuki görüşlerin hepsinin, söylem alanını, uluslararası politika alanından ve ilgili
hukukçunun kişisel ahlaki bağlılıklarından kaynaklanan argümanlara açık bırakarak
gitmek zorunda kalacağı bir saf olmayan hukuk kuramıdır. Uluslararası hukuka dair,
uzaktan bile hukuki olan her şeyden bu kadar dikkatli bir şekilde “arındırılmış” olan bir
söylemde, artık uygulamaya konulan eleştirel politik ahlaktan ve buna karşılık gelen
uluslararası hukuk uygulamalarından türetilen argümanlardır. Daha sonraki yazılarında
Koskenniemi, hukukçunun gerçek etik bağlılığı fikrine geri dönmemiş ya da onu yeni-
den canlandırmamıştır ve öyle görünüyor ki, bu fikri sessizce terk etmiştir.
Ancak Koskenniemi’nin bağlamsal adalet, metodolojik ve disiplinler arası açıklık, hu-
kukçunun konuya bağlı bazı ahlaki ideallere olan gerçek etik bağlılığı ve (en fazla) küçük
ölçekli normatifliğin gevşek bir kombinasyonuna vurgu yapan yeni durumsal yaklaşımı,
uluslararası hukukun ana akım anlayışı için bu kadar ölümcül olduğu kanıtlanan metodolo-
jik bir yapısökümünün felsefi tuzaklarından nasıl kaçabilir? Gördüğüm kadarıyla, Kosken-
niemi’nin yeni durumcu, bağlamcı ve kararcı uluslararası hukuk anlayışı, Thomas Wil-
helmsson’un hukuki sorumluluk konusundaki küçük ölçekli, iyi anlatılar hakkındaki fikrin-
de kanıtladığı kadar, Eleştirel Hukuk Çalışmalarından ilham alan metodolojik yapısökümü-
nün her zaman var olan tehdidine karşı savunmasızdır. Toplumsal adalet kuramı ve bir
refah devletinde sosyal riskin tahsisi (Wilhelmsson’a göre) ya da eleştirel hukuk kuramı
(Koskenniemi’ye göre) gibi bazı Büyük Hukuk Kuramlarına atıfta bulunulduktan sonra,
yaygın, her şeyi kapsayan “yapısöküm mantığı”ndan kaçış yoktur. Gerçekten kararcı, du-
ruma özgü bir hukuk etiği, farklı bir konu olurdu, ancak bu durumda, Amerikan Eleştirelle-
ri ya da İskandinav refah devleti ideolojisinin savunucuları tarafından teşvik edilen az ya da
çok sol değerler kümesine ulaşma konusunda herhangi bir iddiada bulunulamazdı. Karar
alma sürecinin sonucunun bir şekilde nedene dayalı niteliğine ilişkin iddianın ortaya ko-
nulması durumunda, modernitenin büyük üst anlatılarından (Eleştirel Hukuk Çalışmaları)
ilham alan metodolojik yapısöküm fikri de bunlardan biridir) kaçınılamaz.
Modern uluslararası hukukun parlak binasını başarıyla yapısökümüne uğratmanın ardın-
dan, Koskenniemi’nin eleştirel kuramın yardımıyla “görüngüleri kurtarma” çabası, Antik
Yunan’da, deus ex machina’nın (son anda yetişen kahraman) nihayet oyunun son perdesinde
bir sepet içinde sahneye indirildiği ve dramanın karmaşıklıklarına ve açık noktalarına tüm
cevapları verdiği bir sahne oyununun zorla sona erdirilmesi gibidir. Fakat neden eleştirel
toplumsal kuram, her ikisi de kendilerine ait metafizik bir iz ile yüklerinden kurtulmuş olan,
yapısökümün yıkıcı dokunuşuna karşı, daha fazla ana akım ruhlu uluslararası hukuk kuram-
larına göre daha az savunmasız olsun ki? Eleştirel Hukuk Çalışmaları ruhlu yapısökümünün

me biçimlerini hayal edebilme yeteneği gerektirdiğini kabul etmek zorundadır. Bu, onun uygulama
ve doktrin, doktrin ve kuram arasındaki sınırları aşmasına öncülük edecektir. Bağlamsal adaletin
inşası, geleneksel rollerin formüle edildiği ve toplumsal etkilerinin hiç tatmin edici kalmadığı bağ-
lamları yeniden düşünmek için yaratıcı bir çaba gerektirecektir. Bağlamların yeniden düşünülmesi,
yine de hem hukukçuyu hem de “müvekkilleri” için alternatif toplumsal rutinleri hayal etmeyi
mümkün kılarken, sürecin dinamizmi nesnellik iddialarını ve evrensel normatif doğruyu dışlar.”
Koskenniemi, From Apology to Utopia, s. 498. (İtalik vurgu sonradan eklenmiştir.)