Page 239 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

224 11. Radikal Kararcılık: Katı Bir Şekilde Bağlamsal Esasa Göre Toplumsal Adalet

11.4 Hukukbilimde Kararcılık, II: Martti Koskenniemi’nin
Uluslararası Hukukçunun Radikal Durumsal Etiği Düşüncesi

11.4 Hukukbilimde Kararcılık, II: Martti Koskenniemi’nin Uluslararası Hukukçunun …
Martti Koskenniemi, eleştirel hukuk çalışmalarına olan eğilimi ile tanınmış uluslararası
hukuk alanında bir yazardır. Çığır açan tezi From Apology to Utopia: The Structure of
International Legal Argument (Özürden Ütopyaya: Uluslararası Hukuki Argümanın
Yapısı) adlı çalışmasında Eleştirel Hukuk Çalışmaları hareketinin sağladığı metodolojik
araçlardan ilham almış ve büyük ölçüde bunlara dayanmıştır. Kitapta Koskenniemi,
uluslararası hukuktaki argüman kalıplarını Eleştirel Hukuk Çalışmaları hareketine göre
acımasızca metodolojik bir yapısökümüne tabi tutmakta, böylece bir zamanlar büyük bir
tutkuyla ortaya atılmış olan, devletin egemenliği, örf-âdet hukuku, uluslararası hukukta
hukukun kaynakları doktrini gibi uluslararası hukukun parlak doktrinlerini, paramparça
20
olmuş bir “harabeler ve küller” topluluğu olarak geride bırakmaktadır.
Hukuka dair Eleştirel Hukuk Çalışmaları ruhlu söylemde, 1970’lerden bu yana,
Jacques Derrida’nın felsefi yapısöküm fikri, hukuk içerisindeki kavramsal ikilemlerin
geçerli sıralanma düzenini ortaya çıkarmak ve tersine çevirmek için hızlı bir metodolo-
jik araç olarak memnuniyetle karşılanmıştır. Ancak, Fransız felsefeci ve yapısökümün
baş mimarı Jacques Derrida’nın (1930-2004) yapısökümün temel metinlerini yazarken
aklındaki şey bu değildi. Aslında Derrida, yapısökümün felsefi analiz için basit bir yön-
teme veya araca dönüştürülebileceği fikrini açıkça reddetmiştir: “Yapısöküm bir yöntem
değildir ve bir yönteme dönüştürülemez.” Aksine, Jacques Derrida tarafından öngörü-
21
len yapısöküm, örneğin dil ve insan bilgisinin nihai ön koşulları ile ilgili olarak, Batı
metafiziği içerisindeki herhangi bir felsefi fikrin veya anlayışın esrarengiz nihai öncülle-
rini ve aşırı sınırlarını ele alır.
Koskenniemi’nin zekice analizinde, uluslararası hukuki argümantasyonun yapısı ya da
kalıbının, tarafların uluslararası bir hukuki anlaşmazlıkta sundukları birbirleriyle yarışan
ve birbirlerini dışlayan iddialar karşısında son derece değişken ve doğası gereği istikrarsız
olduğu kanıtlanmıştır. Uluslararası hukuk alanındaki bir çetin davada, devlet egemenliğine
dayalı olanlar gibi tüm geleneksel hukuki argümanlar, bir hukuki anlaşmazlığın her iki
tarafınca eşit derecede iyi (ve eşit derecede kötü) şekilde kullanılabilir. Bu tür argümanla-
rın kullanılması, ilgili mahkemenin, hakemin veya heyetin ideolojik tercihlerine bağlı
olarak, ilgili her iki tarafın da nihai başarısına veya tamamen başarısızlığına yol açabilir
22
ve aynı durum, Koskenniemi tarafından analiz edilen diğer hukuki argümanlar için de
geçerlidir. Sonuç olarak, bir davadaki uyuşmazlık taraflarınca ortaya atılabilecek her türlü
hukuki argüman nihayetinde başarısız olacak ve sonuçta, birbirlerini iptal etme ve hâkimi,

20 Uluslararası hukukun “harabeleri ve külleri” şeklindeki yerinde ifade, Koskenniemi’nin metodolo-
jik yapısökümün sonucunu 28 Eylül 1998 tarihinde tarafımdan yürütülen lisansüstü seminerde bu
şekilde betimleyen Jarna Petman tarafından ortaya atılmıştır. Seminerde Prof. Koskenniemi de ha-
zır bulunuyordu.
21 Derrida, “Letter to a Japanese Friend” (“Bir Japon Arkadaşa Mektup”), s. 3.
22 Koskenniemi, From Apology to Utopia, s. 208-209 [Hindistan ve Portekiz arasındaki Geçiş Hakkı
Davası (1960)], s. 212-213 [Avustralya ve Yeni Zelanda ile Fransa arasındaki Nükleer Testler Da-
vası (1974)].