Page 28 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

1.4 Bir Hukuki Analiz Çerçevesi Kavramı 13

Bir hukuki analiz çerçevesi, hâkim veya bir hukukçu tarafından gerçekleştirilen hu-
kuki argümantasyonun yöntemine ve sonucuna karar vermek için bir ölçüt veya bir dizi
yakınsak ölçüt belirler. Bir hukuki argümantasyon kuramının açıklaması gereken en az
on hukuki analiz çerçevesi bulunmaktadır:
(1) Eşbiçimli Hukuk Kuramı: Eşbiçimli, yani bir resimsel benzerlik ilişkisi, karşılaştı-
rılan iki durum arasında geçerlidir; bu iki durumdan biri, bir hukuk kuralının olgu
diziliminde verili olup diğeri ise dünyada yaygın olandır.
(2) Tutarlılık Hukuk Kuramı: Ronald Dworkin’in hukuk kuramındaki hukukun bütün-
lüğü kavramı gibi hukukun kurumsal ve toplumsal kaynaklarından alınan argü-
manlar arasındaki karşılıklı eşleşim ve iki yönlü destek.
(3) Toplumsal Onay/Yeni Retorik: Aristo ve Chaïm Perelman tarafından genel hatla-
rıyla belirtildiği üzere hedeflenen evrensel kitlede hukuki argümantasyon yöntem-
lerinin ve sonuçlarının onaylanması veya onaylanmaması.
(4) Felsefi Pragmatizm (dar anlamda)/Toplumsal Sonuççuluk: Hukukun ekonomik
analizi örneğinde olduğu gibi hukukun (diğer) beşerî veya sosyal bilimler ışığında
değerlendirildiği şekliyle toplumdaki dışa dönük sonuçları.
(5) Sübjektif Yorumlama/Hukuki Yorum: Kanun koyucunun veya bir mahkemenin asıl
niyetinin kanun metninden ve arkasındaki hazırlık belgelerinden ya da bir emsal
kararı desteklemek için gösterilen gerekçelerden hareketle yeniden anlamlandırıl-
mak üzere geriye doğru izinin sürülmesi.
(6) Objektif Yorumlama/Analitik Hukuki Realizm: Mahkemelerin ve diğer hukuk gö-
revlilerinin etkin hukuki korumasından yararlanan hukuki hak ve yükümlülüklerin
bütünlüğüne atıfta bulunarak (geçmişte) uygulanan ve (gelecekte) uygulanabilir
yargısal kararlar olarak hukuk.
(7) Felsefi Konvansiyonalizm: Toplumdaki belirli köklü uygulama ve muamelelerin
hukuki öneme sahip olduğunun ortak düşünce olarak kabul edilme veya tanınma
ya da toplumda söz konusu etkiyi doğurmaya yönelik bir kısım karşılıklı beklenti-
ler ve iş birliğine dayalı eğilimler.
(8) Hukuki Formalizm: Georg Friedrich Puchta’nın Almanya’daki hukuki anlamlan-
dırmacılığı ve Christopher Columbus Langdell’in Amerika Birleşik Devletle-
ri’ndeki vaka yöntemi ile tanımlandığı bazı mantıksal-kavramsal ve sistemik hu-
kuk ölçütleriyle tanımlanan hukuk.
(9) Doğal Hukuk Felsefesi: Dini, sosyal veya politik ahlak normları ile tanımlanan
(mutlak) sosyal adaletin bir parçası olarak hukuk.
(10) Radikal Kararcılık: Hukuk ve toplumun herhangi bir üst kuramını, üst anlatısını veya
üst bağlamını inkâr ederek, tamamen bağlamsal, duruma özgü bir temelde sosyal adalet.
Her bir analiz çerçevesi, hukukun ve onun temel semantik niteliklerinin gözlemlenebil-
diği ve eleştirel olarak değerlendirilebildiği bir mercek gibidir. Hukuki görüngüler, bu
tür bir analiz çerçevesinin kurucu ölçütlerinin var olduğunu öncelikle kabul etmeden ilk
etapta özetlenemezdi. Her bir analiz çerçevesi, bazı niteliklerin rolünü vurgulayarak ve
diğerlerinin rolünü küçümseyerek hukuk kuralını farklı bir ışık altında tasvir eder. Da-
hası, sadece bu tür bir analiz çerçevesi ışığında, hukuki bir iddianın semantik nitelikleri
yani doğruluk değeri ve anlam-içeriği belirlenebilir.