Page 221 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

202 5. Yürürlükteki Hukuk Nedir?

B. Ahlak 1 ve Ahlak 2

Bir şekilde çelişkili olarak ahlaki nedenlerin yalnızca ahlaka uymak yerine kanunlara
uymayı gerektirdiği söylenebilir.
Bu bağlamda, belki iki tür ahlaki husus arasında, dolayısıyla “ahlak 1” ve “ahlak 2”
arasında ayrım yapılabilir. Ahlak 1, bazı genel ilkeleri (örneğin “kişi, komşusunu yetki-
lilere ihbar etmemelidir”) içermektedir. Ahlak 2, bu ilkeler ile kanun arasındaki uzlaş-
mayı belirler. Dolayısıyla “kişi bazı durumlarda komşusunu yetkililere ihbar edebilir,
çünkü bir kanun bunu gerektirmektedir” sonucunu destekleyebilir. Bu sonuç, ancak
kanuna uymanın değeri, incelenen ilkeden daha ağır basıyorsa doğrudur.
Ahlak 1 değil, yalnızca ahlak 2, yalnızca ilk bakışa dayalı değil, her yönüyle düşü-
nülmüş yükümlülükler ve değerler ortaya koyar. Ahlak 1’de, kişi, kanunu göz ardı eder.
Kanun, ahlaki olarak ilgili bir faktördür. O hâlde, kişinin ahlaki olarak ilgili tüm şeyleri
dikkate aldığı nasıl söylenebilir?

C. Açıklama: Kötü Örnek Oluşturmama Yükümlülüğünden Fazlası

Yukarıda sunulan kuramın merkezi noktası şudur:
Genel itaatsizlik kaos yaratacağından, kanuna uymaya ilişkin genel bir ilk bakışa dayalı ahlaki
yükümlülük bulunmaktadır.
Başka bir deyişle, kanuna uymak için ilk bakışta ahlaki bir yükümlülüğüm var, çünkü
tüm insanlar her durumda geçerli tüm kanunları ihlal ederse, kaos meydana gelir. Bu
yükümlülüğü gerekçelendirmek için aşağıdaki evrensel öncüle ihtiyaç vardır:
Ahlaki olarak yanlış sonuçlar yaratmadan, eylemimin herkes tarafından tekrarlanabileceği şe-
kilde hareket etmek için ilk bakışta ahlaki bir yükümlülüğüm bulunmaktadır.
Bu öncül, ahlakın evrenselleştirilebilir karakterinin bir sonucudur; karşılaştırma için:
yukarıdaki bölüm 2.5.2 ve 4.1.1.
Bu gerekçelendirme, benim eylemim ile diğer kişilerin eylemleri arasındaki neden-
sellik bağları hakkında hipotezler gerektirmez. Sonuç olarak, yukarıda geliştirilen ku-
ram, eleştirilmesi kolay bir başka kuram ile karıştırılmamalıdır. Savunmadığım bu ku-
rama göre:
Kanuna uymak için ilk bakışta genel bir ahlaki yükümlülük vardır, çünkü her itaatsizlik eylemi
kötü örnek oluşturacaktır ve dolayısıyla kaos olasılığını artıracaktır.
Bu tez, Joseph Raz tarafından aşağıdaki kilit paragrafta eleştirilmiştir: “Bazı felsefeciler
[...] kötü bir kanuna dahi itaatsizliğin [...] bir örnek teşkil ettiğini ve bunun diğer insanları
itaatsizliğe eğimli hâle getirdiğini göstermeye çalışmışlardır. [...] Dolayısıyla kişinin itaat
etme yükümlülüğü vardır.” Ancak “argüman birçok durumda geçerli olsa da diğer birçok
durumda ise geçerli değildir. Belirli kişiler tarafından veya belirli koşullarda işlendiğinde
gerçekten insanların isyan etmesine neden olan ve toplumda kanuna uyma eğilimlerini
güçlendiren suçlar vardır. Ayrıca birçok durumda, suç işlendiği takdirde, bunun tespit
edilmeden kalacağı önceden neredeyse kesindir. Bu tür suçlar hiçbir şekilde örnek teşkil
etmez. Bu nedenle kötü bir örnek oluşturma argümanı, birçok olası suç örneği için geçerli
olamaz” (Raz 1979, 237-8). Ancak Raz’ın eleştirisi, kötü örnekler oluşturmanın nedensel
sonuçları hakkında hiçbir şey söylemeyen kuramımı etkilememektedir.