Page 57 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

38 1. Hukuki Muhakeme İkilemi: Ahlaki Değerlendirme mi Yoksa Hukukun Tanımlanması mı?

muhakemeyi nitelendirmek üzere aşağıdaki yöntemlerden birini veya birkaçını tercih
etmesi gerekir:
1. Kanunun lafzından sapan hukuki muhakeme gerekçelendirilemez, yanlıştır, mantık-
sızdır vb. Ancak bu tez, yüzyıllar boyunca oluşturulmuş sosyal pratikle çelişmekte-
dir. Nasıl oldu da nesiller boyunca hukukçular çalışmalarındaki tespitlerini yanlış bir
yöntem kullanarak yaptılar?
2. Hukuki muhakeme, doğru bir bilgi sağlıyorsa temelden gerekçelendirilmiş ve haklı
sayılır. Burada, iki husus arasında ayrım yapılabilir.
a. Hukuki muhakeme, hukuk kaynaklarının özel hukuki anlamı hakkında doğru bir
bilgi sağlıyorsa, temelden gerekçelendirilmiş ve haklı sayılır. Bu tezin sunduğu
avantaj, doğruluk sorununu, iyi bilinen gerçeklik fikrine indirgemesidir. Ama yi-
ne de bir norm veya bir değer yargısı tarafından gerekçelendirilebilse bile hukuki
bir sonuç nasıl doğru olabilir? Aynı sözcük ve ifadelerin neden hukukta kullanıl-
dığında özel bir hukuki anlama geldiği, başka bir yerde kullanıldığında ise farklı
bir anlama geldiğinin de açıklanması gerekir.

b. Hukuki muhakeme, hukuk kaynaklarıyla birebir aynı olmayıp fiilen yürürlükteki
hukuk hakkında doğru bir bilgi sağlıyorsa, temelden gerekçelendirilmiş ve yerin-
dedir. Bu tez yukarıdaki 2a ile aynı avantaj ve dezavantaja sahiptir. Ayrıca “fiilen
yürürlükteki hukuk”un ne olduğu da net değildir. Hukuki metinlerde yoksa, nere-
de vardır? Yazılı değilse, var oluş biçimi nedir?
3. Hukuki muhakeme, kişiye doğru bir bilgi vermese de temelden gerekçelendirilmiş ve
haklı sayılır. Elbette bazı değer yargıları ve normları tarafından desteklenmektedir,
ancak bunlar sürekli olarak yasayı yorumlayan kişi tarafından oluşturulmaktadır.
Böylelikle hukuki muhakeme, yerleşik hukuku başka bir şeye, yorumlanmış hukuka
dönüştürmektedir.
Hukuki muhakemeyi nitelendirmenin üçüncü bir yolunu ele alacağım. Peki, hukuki
sonuçların doğru olmasa da haklı (veya gerçek) olabileceği ne anlama gelmektedir?
Haklılığı doğruluktan ayıracak bir kurama ihtiyaç vardır.
Hukuki (yorumlayıcı) sonuçların, yorumlanan hukukla ilgili doğru önermeler olduğu
da söylenebilir. Ancak bu da şu zorluğa yol açmaktadır: Yorumlanan kanun, tam olarak
yorumlama anında oluşturulmaktadır. Öte yandan, doğru önermeler, önceden var olan
bir şeye karşılık geldikleri için doğrudurlar. Dolayısıyla tartışılan görüşte şu şekilde
garip bir fikir ortaya koymaktadır: yorumlayıcı sonuçlar, yine kendilerine karşılık gel-
dikleri için doğrudurlar.