Page 179 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

BAŞLICA PRATİK SÖYLEM TEORİLERİ

edilir. Bu tasvir, mümkün olduğunca ampirik bir şekilde sınanmalı-
483 484
dır .
Bu olgusal oluşumu, eleştirel oluşum veya kültür eleştirisi takip eder.
Kültür eleştirisinde, kültürün anlamlandırılmasıyla oluşturulan norm sis-
temi, us ilkesine uyulmasını engellemesine veya desteklemesine göre de-
ğerlendirilir. Norm sistemi, belirli amaçların salt olgusal olarak yani bu
amaçların haklılıkları ussal müzakerelerde ele alınmadan, değer verilme-
sine yol açarsa; bu ilkenin takip edilmesi engellenmiş olacaktır. Bu tür
olgusal bir değer yükleme, bir saptırma ve onun kaldırılması veya engel-
485
lenmesi, müzakere durumunun zamana yayılması anlamına gelir.
Kültürün anlamlandırılmasında yürütülen olgusal oluşumun her adı-
mına, bu türden bir saptırmayı ve zamana yayılmayı tespit edebilmek için
ussal bir müzakere eklenmelidir. Bu yapılırken her bir adım bakımından,
“müzakere edilmiş olsaydı, müzakere ilkesine ve ahlak ilkesine göre ge-
486
rekçelendirmiş olur muydu” sorusu sorulur. “Bir norm sisteminin ol-
gusal oluşumunun her adımına ya da olgusal oluşumun her adımına ek-
lenen müzakerelere uygulanan normların ve kanunların eleştirel değer-
lendirmesini, onların kabulünden hareketle bir oluşum planlanması takip
eder. Buna olgusal oluşumun eleştirel olarak yeniden yapılandırılması
veya kısaca, bir norm sisteminin eleştirel oluşumu adı verilir.” 487

Zamana yayılan diyalog etkilerine sahip normların olumlu bir şe-
kilde tesis edilmesi özel zorluklar doğurur. Bu tür normların gerekçelen-

483 P. Lorenzen / O. Schwemmer, a.g.e., S. 197 vd. Eylem, amaç ve norm iddiaları-
nın ampirik olarak incelenmesi üzerine bkz. O. Schwemmer, Begründen und
Erklären, S. 62 vd.
484 Kültürel olarak değişmez gereksinimlerden yola çıkan norm sistemlerinin ortaya
çıkışının anlaşılmasının mümkün olup olmadığı burada tartışılamaz ve tartışıl-
masına da gerek yoktur. Bu çalışmanın amaçları doğrultusunda, normların ortaya
çıkışını tasvir etmenin mümkün olması yeterlidir. Hangi yöntemin kullanılacağı
açık bırakılabilir. Bu imkânın bulunduğundan neredeyse hiç şüphe edilemez.
485 P. Lorenzen / O. Schwemmer, a.g.e., S. 209 vd.
486 O. Schwemmer, Grundlagen einer normativen Ethik, S. 94.
487 P. Lorenzen / O. Schwemmer, a.g.e., S. 212.

177