Page 187 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

BAŞLICA PRATİK SÖYLEM TEORİLERİ

sal olarak türemediği ve bu yüzden de bu ifadelerden gerekçelendirile-
cek olan ifadeye geçişte oditoryumun onayına ihtiyaç duyulduğu yö-
nündeki Perelman’ın ikinci iddiasıdır. 513

Sunulan çoğu gerekçede sonucun öncüllerden mantıksal olarak çık-
madığı konusunda Perelman’a hak verilebilir. Örneğin, belirli bir devlet
biçiminin iyi olduğuna dair bir değer yargısını gerekçelendirmek için,
bu devlet biçiminin azami derecede bireysel özgürlük sağladığı ileri sü-
rülebilir. Birincisi, ikincisinden çıkartılamaz. Bu gibi durumlarda
“azami derecede bireysel özgürlüğü güvence altına alan devlet biçim-
leri iyidir” gibi bir kuralın varsayıldığı Hare’in teorisi tartışılırken gös-
terilmişti. Bu genel önermeyle birlikte, bahsedilen değer yargısı yapılan
514
tespitten mantıksal olarak çıkarılabilir. Yukarıda da belirtildiği üzere,
Hare bu sebeple şu sonuca varır: “Neden kavramı, her zaman olduğu
gibi, bir şeyin başka bir şeyin nedeni olduğunu ortaya koyan bir kural
515
kavramını da beraberinde getirir.” Bu, her argümanın örtük tasım ola-
rak kavranabildiği anlamına gelir. Her zaman sonucun mantıksal olarak
516
elde edilmesini sağlayacak öncüller eklenebilir.
Bu, en azından Perelman’ın niyetiyle çelişmez. Perelman’ın öncül-
ler ile sonuç arasındaki bağlantının bir onay gerektirdiği şeklindeki yo-
rumunu, 517 varsayılan ancak dile getirilmeyen öncüllerin oditoryumun
onayına ihtiyaç duydukları anlamına gelecek şekilde yeniden kaleme
alınabilir. Perelman’ın bu tür öncüllere açıkça atıfta bulunmaması, onun
argümantasyonlarda bu tür öncüllerin kullanılmasının gerçekte ya ge-
reksiz olduğu ya da çok anlamlı olmadığı yönündeki doğru bir gözleme
dayanıyor olabilir. Bahsedildiği gibi, öncüllerin içeriği hakkında hiçbir

513 Perelman’ın argümantasyona özgü gerekçelendirme modeli, Aristoteles’in diya-
lektik çıkarımından ayrılır. Her ikisinde de öncüller yalnızca olası veya uygun
(ἑvδοξα) olsa da Aristoteles’te sonuç mantıksal olarak bu öncüllerden çıkar
(Aristoteles, Topik 100 a /100 b).
514 Bkz. yukarıda S. 85 vd.
515 R. M. Hare, Freedom and Reason, Oxford 1963, S. 21.
516 Örtük tasım kavramı için sayfa 118’de belirtilmiş olan literatüre bakınız.
517 Ch. Perelman / L. Olbrechts-Tyteca, a.g.e., S. 87.

185