Page 275 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

HUKUKİ ARGÜMANTASYON TEORİSİ

Kural olarak, böyle bir durumu tasvir etmek için genel nitelikteki
81
normlara veya ilkelere ihtiyaç vardır. O zaman Z, P1, P2, . . ., Pn ilke-
82
lerinin geçerli olduğu durum olacaktır. Teleolojik argümantasyon
böylece ilkelerden yola çıkan bir argümantasyon haline gelir. İlkelerden
hareket eden argümantasyonun sorunu ise ilkelerin meşruluğu değil,
daha ziyade gerekçelendirilecek olan normun kural olarak ilkelerden
mantıksal olarak çıkartılamamasıdır. Bu da ilkelerin başkaca normatif
önermeler yardımıyla somutlaştırılmasını gerektirir.

2.3.2. Hukuki Söylemde Kanonların Rolü

Kanonların hukuki söylemdeki rolünü açıklığa kavuşturmak için
altı noktaya vurgu yapılmalıdır: (1) uygulanabilme alanları, (2) mantık-
sal statüleri, (3) doygunluk gerekliliği, (4) çeşitli kalıpların farklı fonk-
siyonları, (5) sıralama problemi ve (6) hukuki söylem teorisinde sıra-
lama probleminin çözümü.

(1) Şimdiye kadar çeşitli argüman kalıpları, bir kelime kullanım ku-
ralı W ile varsayılan bir (R) normunun belirli bir I yorumunun lehinde
R
veya aleyhindeki argümanların kalıpları olarak (I = R’) ele alınmıştır.
W
Semantik yorumlamanın dışında tüm argüman kalıpları ayrıca pek çok

81 Burada “ilkeler”, “insan onuruna saygı gösterilmelidir”, “Eşit koşullara eşit mu-
amele edilmelidir” ve “Herkes kendi iş çevresindeki eksikliklerden sorumlu ol-
malıdır” gibi yüksek genellik düzeyine sahip normatif ifadeler olarak anlaşılma-
lıdır. Yüksek genellik dereceleri nedeniyle bu ifadeler, bir kararı gerekçelendir-
mek için doğrudan kullanılabilir değildirler. Başka normatif öncüller gerekir.
İlke kavramı için bkz. J. Esser, Grundsatz und Norm in der richterlichen Fortbil-
dung des Privatrechts, Tübingen 1956, S. 87 vd.; J. Esser., Vorverständnis und
Methodenwahl in der richterlichen Rechtsfindung, S. 42; C.-W. Canaris, Sys-
temdenken und Systembegriff in der Jurisprudenz, S. 48 vd.; K. Larenz, a.g.e.,
S. 458. Genellik kavramı hakkında bkz. R. M. Hare, Principles, S. 2 vd., ayrıca
yukarıda S.87.
82 Örneğin bkz. K. Larenz, Methodenlehre der Rechtswissenschaft, S. 323 vd. La-
renz – elbette, durumlar ve ilkeler arasında ayrım yapmadan – eşit muamele il-
kesi ve hukuk etiği ilkeleri gibi ilkeleri “yorumun objektif-teleolojik kriterleri”ne
dahil eder. Ayrıca bkz. K. Engisch, a.g.e., S. 81. Yukarıda belirtilen nedenlerle
Engisch, “amaç temelinde yorum” ifadesinden ziyade “neden temelinde yorum”
ifadesinin daha uygun olacağını düşünür.

273