Page 36 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

HUKUKİ ARGÜMANTASYON TEORİSİ

ilişkin görüşlerin tanımlanması ve açıklanması; ampirik bakış açısına
sadece birkaç örnektir. Böyle bir teori, sosyal bilimlerin yöntemleriyle
takip edilecek hukuksal, özellikle de yargısal davranış teorisinin bir par-
47
çasıdır.
Gerçekte var olan veya olası olan argümanların mantıksal yapıları
söz konusu olduğunda inceleme analitiktir. Hukuki söylemin rasyonel-
liğine ilişkin kriterler oluşturuluyorsa ve gerekçelendiriliyorsa inceleme
nihayetinde normatif olacaktır.

Hukuk metodolojisi geleneğinde bu üç yaklaşım iç içe geçmiştir.
Ancak bu, bir eksiklik değildir; çünkü gerçekte bu yaklaşımlar arala-
rında bir dizi ilişki mevcuttur. Sözgelimi, ampirik yaklaşım, çeşitli ar-
gümanların hiç olmazsa kabaca bir sınıflandırılmasını şart koşar. Nor-
matif olan ise olası argümanların mantıksal yapılarına ilişkin bilgi edin-
meyi gerektirir. Normatif ve ampirik yaklaşım arasındaki ilişki daha so-
runludur. Örneğin, bir argümanın geçerliliği hakkında bir grupta hakim
olan görüş, argümanın rasyonelliği için bir kriter midir? Bu gibi sorular
burada sadece dile getirilecek, çalışmanın ilerleyen bölümlerinde tartı-
şılacaktır.

Burada yapılacak mülahazaların ön planında, hukuki söylemin ras-
yonelliğine ilişkin kriterler yer almaktadır. Bu tür kriterlerin elde edil-
mesi, gerekçelerin mantıksal yapısının analizini içerdiğinden, bu çalış-
mada izlenen yaklaşım “normatif-analitik” yaklaşım olarak adlandırıla-
bilir. Hukuki söyleme ilişkin normatif-analitik bir teori geliştirilmeye
çalışılacaktır.

Hukuki söylemin genel pratik söylemin özel bir türü olduğu fikri
merkezi önemdedir. Hukuki söylem ile genel pratik söylem arasındaki
ortak nokta, her iki söylem biçiminin de normatif ifadelerin doğruluğu
ile ilgili olmasıdır. Gerek genel pratik ifadenin ileri sürülmesiyle ge-
rekse hukuki bir ifadenin ileri sürülmesiyle veya açıklanmasıyla bir

47 Bkz. H. Rottleuthner, Richterliches Handeln, Frankfurt a. M. 1973, S. 61 vd.

34