Page 46 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

HUKUKİ ARGÜMANTASYON TEORİSİ

anlaşılabilir. “Daha gelişmiş, çağdaş retorik bir argümantasyon teorisi-
nin” geliştirilmesinin gerekli olduğunu düşünen sadece Viehweg değil-
73
dir. Hassemer, hukuki argümantasyon teorisinden “hukuk biliminin
74
en elzem ihtiyaçlarından biri” olarak bahsetmektedir. Rottleuthner,
“normatif bir disiplin olarak hukuk biliminin [...] kendisinin bir argü-
75
mantasyon teorisi” olarak kavraması gerektiği görüşündedir. Rödig
ise şuna işaret eder: “Hakim, yalnızca mantıken doğru sonuca varma
ustalığıyla [...] hüküm veriyor olamaz.” “Bu nedenle, hâkim mantıksal
ispatın önkoşullarının bulunmadığı alanlarda da ussal olarak nasıl argü-
mantasyon yapılacağını bilmelidir. Bu türden alanların var olduğu
aşikârdır. Fakat, ‘ussal’ argümantasyon yapma yöntemleri her defa-
76
sında çok az açıklanmıştır.”
Alman Federal Anayasa Mahkemesi (AFAM)’nin yakın tarihli bir
kararındaki bazı açıklamalar da “rasyonel argümantasyon”dan ne anla-
şılabileceğinin aydınlatılmasının istendiğini gösterir. Öncelikle Mah-
keme şunu belirtir: AAY Md. 20/3* uyarınca “hukuk [...] yazılı kanun-
ların bütünü ile özdeş değildir”. Bu nedenle, hâkim “Alman Anayasa-
sına göre kanun koyucunun direktiflerini lafzın muhtemel anlamının sı-
nırları dahilinde somut davaya uygulamakla yükümlü değildir”. Yargı
erkinin görevi, “özellikle anayasaya uygun hukuk düzenine içkin olan,
ancak yazılı kanun metinlerinde hiç ifade edilmeyen ya da eksik ifade
edilen değer tasarımlarının, iradi unsurlardan da yoksun olmayan de-
ğerlendirici bir biliş eyleminde gün ışığına çıkarılmasını ve kararlarda

73 Th. Viehweg, a.g.e., S. 111.
74 W. Hassemer, Juristische Argumentationstheorie und juristische Didaktik, in:
Jahrbuch für Rechtssoziologie und Rechtstheorie 2 (1972), S. 467.
75 H. Rottleuthner, Rechtswissenschaft als Sozialwissenschaft, Frankfurt a. M.
1973, S. 188.
76 Rödig, Die Theorie des gerichtlichen Erkenntnisverfahrens, Berlin / Heidelberg
/ New York 1973, S. 116.
* Ç.n.: AAY Md. 20/3: “Yasama anayasal düzene, yürütme ve yargı organları
ise kanuna ve hukuka bağlıdır.” Alman Federal Anayasa Mahkemesi bu anayasal
hükümde kanun ve hukuk kavramlarının ayrı ayrı sayılmasından yola çıkarak
yukarıdaki sonuca ulaşmıştır.

44