Page 83 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

BAŞLICA PRATİK SÖYLEM TEORİLERİ

önermeleri (yükümlülük yargılarını) emir önermelerinden ayırır. Emir-
ler için nedenler ileri sürülebilir, ancak bir nedenin olmadığını söyle-
139
mek mantıksal bir hataya yol açmaz.
Hare’in ahlaki ifadelere ilişkin analizi sert eleştirilerle karşılaşmış-
tır. Searle, “iyi” gibi ahlaki kelimelerin tavsiye etme söz edimini ger-
çekleştirmek için sıklıkla kullanıldıklarını, ancak bu ifadenin anlamını
analiz etmede bunun yeterli olmadığını Hare’e karşı ileri sürer.
“İyi”nin, tavsiye etme söz edimini yerine getirmek için kullanılmadığı
ve türev veya ikincil kullanımlar 140 olarak da nitelendirilemeyecek bir
dizi kullanımı vardır. Searle, örnek olarak “Bu iyiyse almalıyız”, “Bu
eskiden iyiydi” ve “Bunun iyi olup olmadığını merak ediyorum” sözce-
141
lerini verir. Bu sözceler Hare’i haklı göstermez. Hare, çok düşünme-
den “iyi”nin kullanımlarından birini onun anlamına eş görür. Bunu ya-
142
parken, Wittgenstein’ın anlam ve kullanım denkliği tezini zorlar. Se-
143
arle, bunu “söz edimi yanılgısı (speech act fallacy)” olarak adlandırır.
Hare, bu eleştiriye teorisini değiştirerek cevap verir. Önceki açık-
lamasında “iyi” gibi değerlendirici bir kelimenin veya emir kipinin bu-
lunması, sözcenin edimsöz rolünün, yani o sözceyle ne yapıldığının bir
göstergesidir. Hare’in betimleyici anlamı buna göre Austin’in düzsöz-
sel anlamına karşılık gelir; yani, sözceyle söylenen şey olarak anlaşıl-
malıdır. Hare’in teorisindeki değişiklik, değerlendirici anlamın
edimsözselde tüketilmemesi, değerlendirici anlamının aynı zamanda
düzsöz anlamının bir parçası olmasıdır. Düzsözsel anlam; ifade, emir
144
veya soru gibi, söylenen şeyin genel bir nitelemesini kapsar. Hare,

139 Bkz. R. M. Hare, a.g.e., S. 157, bkz. R. M. Hare, Freedom and Reason, S. 36.
140 Bu konuda bkz. R. M. Hare, The Language of Morals, S. 124 vd.
141 J. R. Searle, Speech Acts, S. 139.
142 Bkz. L. Wittgenstein, Philosophische Untersuchungen, § 43: “‘Anlam’ kelime-
sinin kullanıldığı tüm durumlar için olmasa bile geniş bir sınıf için bu kelime şu
şekilde açıklanabilir: Bir kelimenin anlamı onun dildeki kullanımıdır.”
143 J. R. Searle, a.g.e., S. 147.
144 R. M. Hare, Austin’s Distinction between Locutionary and Illocutionary
Acts, S. 107.

81